Cultuur en bibliotheek

Cultuur
De gemeente wil een breed aanbod aan cultuur dat een divers publiek trekt. Den Haag is een cultuurstad van formaat. Er is een gevarieerd aanbod op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal niveau. Met dit programma willen we zorgen dat Den Haag een cultuurstad is en blijft.

Ambities
In het meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024 (RIS 306137) staan de 6 beleidsthema’s:

• De artistieke en intrinsieke waarde van kunst en cultuur: dé basis van het Haagse cultuurbeleid.
• Inclusie en het brede bereik van cultuur.
• Bedrijfsvoering.
• Cultuureducatie.
• Samenwerken.
• Makersklimaat en talentontwikkeling.

Cultuurvisie Den Haag 2033
De Cultuurvisie Den Haag 2033 is op 5 juli 2023 door de gemeenteraad vastgesteld. Deze visie geeft richting aan het cultuurbeleid voor de komende 10 jaar. De visie is de basis voor het beleidskader Kunst en Cultuur 2025-2028. De Cultuurvisie Den Haag 2033 (raadsinformatie.nl) (RIS 315949) is tot stand gekomen met input uit gesprekken met de culturele sector, Haagse instellingen en bedrijven, ambtenaren en bewoners van Den Haag middels een uitgebreid participatietraject.

Wat heeft de gemeente in 2023 gedaan? 

• We hebben het cultuurbudget met € 1,4 mln. verhoogd (voor het verbeteren van de bedrijfsvoering van culturele instellingen en om de eerste stappen te zetten richting ‘fair pay’). Deze middelen zijn toegevoegd aan de cultuurbegroting na het coalitieakkoord 2022-2026.
• Vanaf 2025 zijn deze middelen toegevoegd aan het structurele subsidiebudget van het Meerjarenbeleidsplan 2025-2028. Tot die tijd worden de middelen ingezet met het doel van de middelen in het achterhoofd. In 2023 zijn de middelen onder meer ingezet voor het ondersteunen van culturele organisaties die in financiële problemen zijn geraakt.
• Er is gestart met een onderzoek naar de voor- en nadelen van een kandidatuur voor Europese Culturele Hoofdstad 2033.

Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur
In het  Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024 (raadsinformatie.nl) (MJB 2021-2024) wordt de verdeling van de subsidies aan de verschillende culturele instellingen vastgelegd voor de volgende beleidsperiode. Hiermee wordt de basis gelegd voor de culturele infrastructuur van Den Haag. Het MJB 2021-2024 is gebaseerd op het eerder vastgestelde Beleidskader Kunst en Cultuur 2021-2024 waarin de beleidsdoelstellingen, algemene beoordelingsrichtlijnen voor de Adviescommissie en het financieel kader staan beschreven.

Wat heeft de gemeente in 2023 gedaan?

• In 2023 is uitvoering gegeven aan het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024. Dit is de belangrijkste culturele subsidieregeling van de gemeente Den Haag. Hiermee wordt de structurele ondersteuning van culturele organisaties geregeld. 
• Op 7 september 2023 is het Beleidskader Kunst en Cultuur 2025-2028 vastgesteld door de gemeenteraad en daarmee ook het vernieuwde meerjarig subsidiestelsel met daarin de wijze van subsidieverdeling van het cultuurbudget van het MJB 2025-2028.
•  In oktober 2023 zijn twee subsidieregelingen Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2025-2028 categorie B en C vastgesteld door het college.
•  De Adviescommissie MJB Kunst en Cultuur 2025-2028 die de subsidieaanvragen op basis van de subsidieregelingen gaan beoordelen is al in het eerste kwartaal van 2023 geïnstalleerd zodat zij voldoende tijd hebben om kennis te maken met de cultuursector. De commissie bestaat uit 13 kernleden en 20 disciplineleden.
• Gedurende het hele jaar hebben alle commissieleden culturele activiteiten bezocht en in december kennismakingsgesprekken met de aanvragende instellingen gevoerd.

Subsidieregeling Haagse kunst- en cultuurprojecten
De subsidieregeling Haagse kunst- en cultuurprojecten (RIS 307362) is voor professionele projecten van culturele instellingen, broedplaatsen en kunstenaars. Voor deze regeling was in 2023 € 1,13 mln. beschikbaar.

Wat heeft de gemeente in 2023 gedaan?

·          De regeling is drie keer opengesteld voor subsidieaanvragen voor publieksgerichte activiteiten.
·         Daarnaast is er een snelloket voor activiteiten op het gebied van onderzoek en experiment. Dit snelloket is vijf keer opengesteld. De aanvragen worden binnen zes weken ambtelijk afgehandeld (zonder adviescommissie)
·         Het budget is volledig besteed.

Subsidieregeling stimulering Cultureel Ondernemerschap
De stimuleringsregeling Cultureel Ondernemerschap (RIS 304586) versterkt het cultureel
ondernemerschap van Haagse cultuurinstellingen. De gemeente verstrekt subsidie voor activiteiten die bijdragen aan betere bedrijfsvoering van culturele instellingen. In 2023 zijn er 18 aanvragen ontvangen en is voor circa € 0,55 mln. aangevraagd. Van deze aanvragen zijn er 7 gehonoreerd voor in totaal een bedrag van circa € 0,23 mln. De overige aanvragen voldeden niet aan de voorwaarden van de regeling, zoals ‘capacity building’. De toegekende aanvragen hebben o.a. betrekking op een haalbaarheidsonderzoek ten behoeve van cultuurpark INTER-CITY in de Binckhorst, een bijdrage voor de inrichting van een horeca-uitbreiding, het digitaliseren van een ticketsysteem en het ontwikkelen van een nieuwe visuele identiteit van een culturele instelling.

Voordekunst
In 2023 is de samenwerking met crowdfundingplatform Voordekunst gecontinueerd. Wanneer een activiteit 75% van het doelbedrag binnen heeft, legt de gemeente 25% bij. Dit wordt ook wel ‘matchfunding’ genoemd. Op moment van schrijven hebben 26 initiatiefnemers een matchingsbijdrage ontvangen, voor in totaal € 40.000. Het beschikbare budget voor dit platform is in 2023 niet volledig besteed. Voordekunst heeft dit budget gereserveerd op haar balans en kan dit in overleg met de gemeente in een ander jaar inzetten. Campagnes die o.a. een matchingsbijdrage hebben ontvangen waren voor een samenwerking van een klassiek strijktrio met een digitaal kunstenaar, een circulair operadecor, een afstudeerproject van beeldende kunststudenten en een film over een donker sprookje met als doel het bespreekbaar maken van depressie.

Broedplaatsen
Kern van het broedplaatsenbeleid (RIS 306133) is ruimte voor initiatieven van kunstenaarscollectieven die het culturele aanbod kunnen verrijken. Door de inzet van de broedplaatsmakelaar worden vraag en aanbod van betaalbare werkruimten voor broedplaatsen op elkaar afgestemd. Met de Subsidieregeling culturele broedplaatsen zijn broedplaatsen geholpen bij de inrichting van hun organisatie. In 2023 was hiervoor € 0,1 mln. beschikbaar. Voor onderzoek/experiment en voor culturele activiteiten kunnen broedplaatsen daarnaast een aanvraag doen bij de Subsidieregeling Haagse kunst- en cultuurprojecten. In 2023 was er twee keer een bijeenkomst voor alle culturele broedplaatsen waar ontmoeting en uitwisseling van kennis en ervaring centraal stonden. Het digitale informatiepunt is online gezet, maar moet nog worden gevuld met informatie.

Makersregeling
Met de Makersregeling (RIS 315945) worden circa 30 individuele makers per jaar ondersteund bij hun artistieke ontwikkeling. In 2023 is de regeling geactualiseerd en opnieuw vastgesteld. Het budget is verhoogd tot € 0,27 mln, en de maximale subsidie is van € 8.000 naar € 9.000 verhoogd, in verband met de inflatie. Zo kunnen nog steeds 30 makers per jaar worden ondersteund. Aanvragen zijn beoordeeld op volgorde van binnenkomst. In november was het volledige budget besteed en zijn nieuwe aanvragers verwezen naar 2024. De subsidieontvangers van de Makersregeling zijn afkomstig uit de volle breedte van het Haagse culturele veld en vormen een goede afspiegeling van de makers in Den Haag.

Verduurzaming Theater aan het Spui
In 2023 zijn de nieuwe klimaatinstallaties van Theater aan het Spui opgeleverd. Daarmee is het pand, dat gemeentelijk eigendom is, aanzienlijk verduurzaamd. De vervanging van de installaties was een ingrijpende operatie, waardoor het theater enkele maanden moest sluiten. De gemeente heeft de misgelopen inkomsten en extra kosten die Het Nationale Theater (exploitant TahS) hiervoor heeft gemaakt gecompenseerd met een bedrag van € 0,45 mln.

Kunst in de openbare ruimte
Kunst in de openbare ruimte helpt de stad aantrekkelijk te maken. Den Haag heeft ruim 500 kunstwerken en monumenten in de publieke ruimte. De website www.bkdh.nl geeft informatie over  deze kunstwerken en makers. Ook zijn er fiets- en wandelroutes op te vinden. De stad wordt ook verrijkt met ‘streetart’, zoals muurschilderingen, waarmee de toegankelijkheid van kunst en de aantrekkelijkheid van de openbare ruimte verder worden versterkt.

Wat heeft de gemeente in 2023 gedaan?

• Extra kunstwerken, waaronder muurschilderingen, en routes langs kunstwerken zijn op de website www.bkdh.nl gezet, zodat de waardering voor en het begrip van kunst in de openbare ruimte worden versterkt.
• Beleid is ontwikkeld en verbeterd ten aanzien van beheer en onderhoud van kunst in de openbare ruimte. Hierdoor kunnen we in de toekomst nog slagvaardiger en efficiënter zorgdragen voor onze kunstcollectie in de openbare ruimte.
• Er is een procedure gepubliceerd op de gemeentelijke website voor inwoners die een aanvraag willen doen voor initiatieven voor kunst in de openbare ruimte. Hiermee wordt transparant gemaakt voor burgers hoe hun vragen en verzoeken worden behandeld.

Stadstekenaar
Sinds februari 2023 heeft Den Haag een stadstekenaar (RIS 310596). De stadstekenaar observeert de stad en tekent gebeurtenissen en situaties in hedendaags Den Haag. De stadstekenaar geeft een eigen perspectief op de stad in tekeningen vol verhalen en gezichten, op onbekende en bekende plekken van Den Haag. Elke maand is een stadstekening opgenomen in het Haagse deel van de zaterdageditie van het AD. In deze krant en met flyers verspreid over de stad worden mensen opgeroepen om de Stadstekenaar uit te nodigen bij een samenkomst.
De stadstekeningen worden opgenomen in het Haags Gemeentearchief en zijn daar toegankelijk voor iedereen. Zo ontstaat er een tijdsdocument van Den Haag voor nu en de toekomst.

Het Haags stadstekenaarschap is een initiatief van Gemeente Den Haag (OCW en het Haags Gemeentearchief) en kunstruimte Nest.

Jonge stadsdichter
Vanaf januari 2023 heeft Den Haag voor het eerst een jonge stadsdichter. Het jonge stadsdichterschap is een samenwerkingsverband van de gemeente, de bibliotheek, het Literatuurmuseum en het Huis van gedichten.

Toegankelijkheid in de cultuursector
Er wordt in 2023 tot en met 2026 € 0,1 mln. per jaar beschikbaar gesteld voor projecten die bijdragen aan de toegankelijkheid van de cultuursector. In 2023 is dit bedrag toegevoegd aan de Subsidieregeling Toegankelijke Stad voor iedereen waarmee instellingen worden ondersteund om fysieke, digitale en sociale toegankelijkheid te vergroten.

Cultuureducatie
Ook in 2023 geldt de door het college vastgestelde nota Cultuureducatie 2021 (RIS308967_bijlage_Nota_Cultuureducatie_2021.pdf) als uitgangspunt voor de verschillende bijdragen voor cultuureducatie.

Wat heeft de gemeente in 2023 gedaan?
Vanuit onderwijs en cultuur is jaarlijks (2021-2024) een extra bedrag van € 0,2 mln. beschikbaar gesteld voor het uitvoeren van deze nota. Uitgangspunten: uitbreiding van cultuureducatie in het voortgezet onderwijs en ontwikkeling van cultuureducatie in het middelbaar beroepsonderwijs en de voorschoolse educatie. Dit is onder andere verstrekt aan CultuurSchakel voor het continueren van de regeling m.b.t. cultuureducatie in de voorschoolse educatie en voor de extra inzet van de cultuurcoach voorschoolse educatie.

• Het bedrag voor het mbo werd deels belegd binnen de Subsidieregeling cultuurparticipatie jong Den Haag voor cultuureducatie binnen het mbo. Ook is er extra geïnvesteerd in de cultuurcoach mbo bij CultuurSchakel.
•  In 2023 was een nieuwe tranche voor de landelijke regeling ‘Cultuureducatie met kwaliteit betreffende het primair onderwijs’. Hiervoor is jaarlijks (2021-2024) ruim € 0,8 mln. beschikbaar: € 0,4 mln. van de gemeente die wordt ‘gematcht’ door € 0,4 mln. van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Hiermee worden de scholen in het primair en voortgezet onderwijs in staat gesteld om cultuuronderwijs te integreren in het reguliere lesprogramma van de school. Ook wordt de verbinding gemaakt tussen scholen en de directe culturele omgeving van de school. Deze subsidie is volledig gebruikt.
• In 2023 hebben 140 scholen deelgenomen aan de basis in cultuuronderwijs en kregen zij advies over afname van aanbod uit Vonk. 
  - Met 58 po-scholen is actief contact, waarvan 35 scholen actief worden begeleiden met het verdiepen en verankeren van hun cultuuronderwijs.  
  - Er zijn in 2023 10 nieuwe po-scholen bereikt door CultuurSchakel waarbij cultuureducatie binnen het curriculum is gestimuleerd.  
  - Er zijn in 2023 5 nieuwe vo-scholen bereikt door CultuurSchakel waarbij cultuureducatie binnen het curriculum is gestimuleerd.
• Aanvullend op dit onderwijsprogramma heeft de gemeente ook in 2023 € 0,5 mln. beschikbaar gesteld voor basisscholen voor het inkopen van culturele activiteiten via VONK uit het onderwijsloket. Ook deze subsidie is volledig gebruikt, er zijn 95.575 cultuurbezoeken ingekocht verspreid over meer dan 140 basisscholen. 
•  In 2023 heeft Den Haag € 0,37 mln. beschikbaar gesteld aan CultuurSchakel vanuit de middelen van de Brede Regeling Combinatiefuncties om de verbinding van cultuuronderwijs met cultuurbeoefening in de vrije tijd te verstevigen. CultuurSchakel heeft o.a. geïnvesteerd  in het programma BinnenBuiten. In het programma brengt CultuurSchakel, per stadsdeel in één óf twee wijken, het perspectief van het kind in beeld en dagen lokale culturele aanbieders uit om hierop activiteiten te ontplooien. CultuurSchakel heeft zich in 2023 geconcentreerd op meerdere wijken uit stadsdeel Escamp en Haagse Hout.  
• Voor de periode 2023-2026 heeft Den Haag extra rijksbudget ontvangen voor de inzet van combinatiefunctionarissen sport en cultuur. In 2023 is een bedrag van € 0,15 mln. incidenteel ter beschikking gesteld aan de Cultuurankers om de cultuurparticipatie van bewoners met een afstand tot kunst en cultuur te vergroten, gekoppeld aan een specifiek project en specifieke doelgroep. Daarmee zijn ca. 450 extra bewoners bereikt. Het project ‘Kinderen, Cultuur en Kansen’ om het bestaande succesvolle project m.b.t. talentontwikkeling voor kinderen en jongeren uit gezinnen in armoede voort te zetten, is doorgeschoven naar 2024.
• In samenwerking met Stichting Leergeld Den Haag, Art-S-Cool, Muziekcentrum 1001 Nachten, Haags Theaterhuis en Beweigi stelde de gemeente in 2023 € 0,1 mln. beschikbaar om middels het project ‘Kinderen, Cultuur en Kansen’ vanuit gelijke kansen meer kinderen en jongeren in aanraking te brengen met kunst en cultuur buiten schooltijd. In 2023 werden met het project ca. 500 deelnemers bereikt, waarbij het grootste deel van de deelnemers meerdere keren aan een activiteit deelnam.

Cultuurparticipatie

• In 2023 was € 0,1 mln. beschikbaar voor een stevige cultuuranker- en openluchttheaterfunctie. Tweederde hiervan is ingezet ter versteviging van het Cultuuranker van Haagse Hout en Scheveningen. Een derde is bedoeld voor het verstevigen van de onderlinge samenwerking tussen de cultuurankers (RIS306695).
• In 2023 continueerden we de Subsidieregeling Haagse Amateurkunst via CultuurSchakel. Deze regeling draagt tevens bij aan huisvesting, opslag van instrumenten en kostuums en oefenruimtes van het amateurveld.
• Voor 2022, 2023 en 2024 stelde het Rijk gelden beschikbaar via de Specifieke Uitkering Impuls Jongerencultuur. Aan de hand van die gelden werd in 2023 de Subsidieregeling cultuurparticipatie jong Den Haag opgesteld en uitgevoerd, werd een ondersteuningsstructuur met jongerencoaches opgezet om jongeren te begeleiden bij het doen van een aanvraag, werd een uitgebreide communicatiecampagne in gang gezet om jongeren te bereiken, werd een impactmeting ontwikkeld om de effecten van de regeling te meten en werd een aantal (culturele) locaties ingericht om deze geschikt te maken voor activiteiten voor jongeren. In totaal werd, verspreid over drie categorieën, € 1,3 mln. aangevraagd voor activiteiten gericht op jongeren. Hiervan werden 26 aanvragen van natuurlijke personen en 23 aanvragen van rechtspersonen gehonoreerd voor in totaal € 0,72 mln. De regeling werd met name overvraagd in de categorieën natuurlijke personen en rechtspersonen die activiteiten voor jongeren organiseren. De categorie mbo had een onderuitputting i.v.m. de late openstelling (april 2023) van de regeling en de verplichting tot een intensieve samenwerking op maat met het mbo. Dit was voor veel culturele instellingen te laat in het schooljaar om nog voor elkaar te krijgen voor een uitvoering in de periode september-december 2023. De categorie kinderen, met middelen vanuit Haagse Preventieaanpak (HPA), had een overvraging, maar een onderuitputting in de toekenningen. In overleg met het team van de HPA is een opdracht verleend aan Art-S-Cool voor de verbouwing van het lesatelier in het Talentenhuis aan de Ferdinand Bolstraat. Met de verbouwing bieden ze een nog veiliger, gezonde en stimulerende omgeving voor kinderen uit de Schilderswijk in de leeftijd van 4-12 jaar die willen deelnemen aan kunstlessen.
  

Cultuurmarketing

Jaarlijks is er €0,8 mln. beschikbaar voor Cultuurmarketing.
Het rijke kunst- en cultuuraanbod van Den Haag vormt vaak een aanleiding voor een stadsbezoek, zowel vanuit de regio, Nederland als vanuit het buitenland. Het zichtbaar maken van dit aanbod voor zowel de bezoeker als voor de inwoners van de stad, is de basis van (cultuur)marketing. We willen daarbij niet alleen de focus op de grote musea en podiuminstellingen leggen, maar ook op het exclusieve en meer verborgen culturele aanbod.

Wat heeft de gemeente gedaan in 2023?

• We verstrekken jaarlijks een bijdrage aan The Hague & Partners om het culturele aanbod bij mensen binnen en buiten Den Haag bekend te maken.
•  Met de Cultuurvisie als basis werken we samen met de afdeling Economie (Toerisme), Citybranding, de culturele sector en The Hague & Partners aan een cultuurmarketingstrategie waarmee we diverse doelgroepen in de stad willen bereiken.
• Aanvullende middelen zijn verstrekt aan cultuurfestivals die bijdragen aan de zichtbaarheid van de kunsten onder bewoners en bezoekers zoals de eerste editie van het Spotlight Festival (Nieuw concept Uitfestival) en de Museumnacht en Hoogtij.
• De tweede editie van het Publieksonderzoek Cultuursector dat The Hague & Partners in samenwerking met de gemeente en de culturele sector uitvoert, is in 2023 gepresenteerd aan de culturele sector.
• In 2023 is verder gewerkt aan een Nachtvisie om de sector een aantrekkelijke plek te laten zijn voor jongere doelgroepen en makers. In Q1 2024 wordt de Nachtvisie gepresenteerd. Hiermee werken we aan de ambities zoals deze zijn opgenomen in hoofdstuk 7 - Aantrekkingskracht 365 dagen en nachten per jaar in de Cultuurvisie Den Haag 2033

Grote projecten
Met de realisatie van Noodzetel wordt het Haags Gemeentearchief (HGA) op loopafstand van het stadhuis uitgebreid, waarmee de gemeente blijft voldoen aan de eisen van de Archiefwet. Ook wordt er een culturele broedplaats voor popmuziek gerealiseerd, waarmee wordt bijgedragen aan de versterking van het makersklimaat en de nachtcultuur. In 2023 is op basis van het Definitief Ontwerp een raadsvoorstel vastgesteld (RIS317028) en is de aanbesteding gegund. Voor het verbouwen van de Noodzetel en de inrichting ten behoeve van het HGA is € 4,2 mln. beschikbaar. De inrichting zal in 2024 door HGA worden aanbesteed en begin 2025 zal de Noodzetel in gebruik worden genomen.

Musea
Museumkwartier
In aansluiting op het Haags akkoord 2023 – 2026 (RIS 316672) wordt samen met Escher in het Paleis verder gewerkt aan de ambitie om dit museum in vernieuwde vorm te verplaatsen naar het voormalige Amerikaanse ambassadepand Lange Voorhout 102. Ook op andere wijze wordt gewerkt aan versterking van het Museumkwartier. Voor de noodzakelijke verbouwing van het Haags Historisch Museum is inmiddels de omgevingsvergunning aangevraagd en is de Europese aanbesteding voor de aannemer gestart.
Collectiezaken
Bij de verzelfstandiging van de Haagse musea is tussen de gemeente en musea vastgelegd dat een deskundige externe partij periodiek (momenteel eens in de 4 jaar) het collectiebeheer meet. Het Erfgoedhuis Zuid-Holland kijkt hierbij naar registratie, conservering en risicobeheer/veiligheidszorg voor de collectie.

• Museon-Omniversum opende in 2023 in Zuid-West het MuseumLAB aan Het Zicht. Dit initiatief is gestart met creatieve en educatieve programma’s voor families met kinderen, waarbij samenwerking wordt gezocht met de bewoners en een verbinding wordt gelegd met bestaande initiatieven in de wijk. Zo bestond de opening uit een LEGO-workshop waarbij kinderen maquettes maakten van wat zij belangrijk vinden en graag willen terugzien in de openbare ruimte van hun Wijk van de Toekomst.
• De grootste tentoonstelling in het Haags Historisch Museum dit jaar was gewijd aan Koloniaal Den Haag - een onvoltooid verleden . Hier ging een intensief traject aan vooraf van bijna twee jaar waarin het museum met vele partners in Verhalensalons de verhalen optekende van stadsgenoten hun over familiegeschiedenissen, tradities, rituelen, religie, leef- en eetcultuur. Uit ruim honderd ingezonden voorwerpen en verhalen maakte een adviespanel een selectie die werd opgenomen in de tentoonstelling.
• In 2023 werd stadsbreed gevierd dat 125 jaar geleden Maurits Cornelis Escher werd geboren. Meerdere exposities werden gewijd aan Escher zelf en aan zijn ontdekker Samuel Jessurun de Mesquita. Hoe hedendaagse kunstenaars zich laten inspireren door optische illusie, natuur en architectuur toonde de expositie Net als Escher in het paleis. In het Atrium was de zogeheten Megamorfose te zien. In Escher in het Paleis maakten 700 kinderen als slotstuk van een groot educatief project op Escher geïnspireerde tekeningen die samen dit 75 meter lange kunstwerk vormden.
• Tot de aanwinsten in 2023 voor de gemeentelijke collectie behoort een schenking van ruim 150 foto’s die het Haags Historisch Museum ontving uit de nalatenschap van de in 2020 overleden Haagse fotograaf Frederick Linck. Deze welkome aanvulling van de (documentaire) fotografiecollectie van het museum geeft een uniek tijdsbeeld van het oude centrum van het Den Haag in de jaren zeventig.
•  In 2023 voltooide het Erfgoedhuis de collectierapportage over het Kunstmuseum. De rapporteurs gaven aan onder de indruk te zijn van de vorderingen op het gebied van (standplaats)registratie in de omvangrijke en belangrijke collectie mode en modeprenten. Dit jaar is gestart met het nemen van duurzame brandpreventiemaatregelen voor de collectie met aanpassingen in de expositieruimten en in de depots.
• Er is een onderzoek gestart naar de installaties en isolatie van het museumgebouw.

Media en media-infrastructuur
De onafhankelijke lokale media zijn ondersteund met subsidies aan de lokale omroep Den Haag FM/TV, FunX en het lokale mediafonds Luis in de Pels.

Het aantal live uitzendingen van Den Haag FM vanuit Studio B in de bibliotheek is uitgebreid naar 45 uur per week.
Door werkzaamheden aan de bestrating rondom het stadhuis en de Centrale Bibliotheek is de studio eind november verhuisd naar Tribes aan de Kalvermarkt. Naar verwachting zal deze hier tot de zomer van 2024 blijven staan.
Het netwerk van digitale muurkranten wordt door veel instellingen en organisaties goed gebruikt. Het lokale nieuws van Den Haag FM wordt op al deze schermen vertoond.
De concessie voor de exploitatie van de schermen in de Tramtunnel is voor vijf jaar verlengd.

De samenwerking met InHolland is gecontinueerd. Studenten hebben diverse praktijkopdrachten uitgevoerd. Daarnaast hebben studenten gebruik kunnen maken van studioB voor het maken van podcasts. Met de bibliotheek zijn introductiebijeenkomsten en drie series workshops podcast maken voor jongeren georganiseerd.

Door het jaar heen vonden verschillende belangrijke journalistieke evenementen en bijeenkomsten vonden plaats in Den Haag. De uitreiking en tentoonstelling van ANP Nieuwsfoto in het Atrium van het stadhuis. De presentatie van de Journalist van het Jaar in de Centrale Bibliotheek.
De belangrijkste journalistieke prijzen van Nederland, de Tegels, werden in een volle zaal in de Koninklijke Schouwburg uitgereikt. In de middag was er een speciaal inhoudelijk programma rond inclusiviteit en gelijkwaardigheid voor studenten.
De Nederlandse vereniging voor journalisten (NVJ) organiseerde voor veel belangstellenden het Festival van de Journalistiek in Beeld en Geluid Den Haag.
Free Press Unlimited organiseerde in Nieuwspoort de thema bijeenkomst:  “Wie is de waakhond van de journalistiek ?”  Daar werden ook de Free Press Awards uitgereikt aan buitenlandse journalisten die met gevaar voor eigen leven in landen werken waar persvrijheid nog ver weg is.

Archeologie

In 2023 zijn 22 onderzoeken uitgevoerd: bureaustudies, booronderzoeken en opgravingen. Een groot deel betrof de begeleiding van werkzaamheden in de stad, zoals de rioolvervanging in de Keizerstraat waarbij rond de Oude Kerk van Scheveningen 150 skeletten zijn opgegraven. Dit leverde veel aandacht op in de media, wat ook geldt voor de vondst van een skelet op het Malieveld tijdens werkzaamheden aan de elektriciteitsvoorziening op het veld en andere vondsten die op het Binnenhof zijn gedaan. Naast het lopend onderzoek zijn in het afgelopen jaar ook nog 18 archeologische publicaties verschenen.

Educatie
In 2023 zijn 234 archeologielessen gegeven. De cursus Hagologie (voor volwassenen) is 2 keer verzorgd.

Evenementen en activiteiten
Den Haag vindt het belangrijk dat de kennis over het verleden wordt ‘teruggegeven’ aan bewoners en bezoekers van de stad. Dit jaar is het 40 jarig jubileum van de afdeling gevierd met een zeer succesvol congres. Ook is de tentoonstelling “Wegens restauratie geopend” in het Atrium van het Stadhuis gerealiseerd. Archeologie Den Haag heeft dit jaar herhaaldelijk de landelijke pers gehaald met vondsten van het Binnenhof. Ook is succesvol gelobbyd om het nationale archeologiecongres in 2024 naar Den Haag te halen.

Erfgoed brede samenwerking
Met de bibliotheken en erfgoedpartners zoals het Haags Gemeentearchief, Monumentenzorg & Welstand en het Haags Historisch Museum worden activiteiten en workshops in de Historische Informatiepunten in de bibliotheken verzorgd. In 2023 zijn 73 activiteiten georganiseerd. Ook is dit jaar met de gemeentelijke erfgoedpartners gewerkt aan het datalab erfgoed dat volgend jaar gepresenteerd gaat worden.

Haags Gemeentearchief

Inwoners kunnen de geschiedenis van de stad en de inwoners reconstrueren, doordat het Haags Gemeentearchief (HGA) miljoenen documenten verzamelt, beheert, ontsluit en presenteert. Als bijzondere opdracht beheert het archief de historische archieven en collecties van de gemeente Leidschendam-Voorburg. en de muziekarchieven en -collecties van het voormalig Nederlands Muziek Instituut.

Wat heeft de gemeente gedaan in 2023?

• Digitalisering archief. Er is verder gewerkt aan verdere digitalisering van het archief. Eind 2023 is 730 meter archief (van de 11.000 meter) gescand, dat zijn 5,9 miljoen scans. Ter vergelijk eind 2022 was dat 530 meter en waren dat 4,2 miljoen scans.
• Helderheid over de noodzetel. In december 2023 heeft de raad het voorstel van het college voor het uitvoeringskrediet voor de verbouwing van de Noodzetel aangenomen (RIS317028). Daarmee kon de aanbesteding gegund worden en kan een start gemaakt worden met de verbouwing. De eerste verdieping van de ondergrondse Noodzetel wordt geschikt gemaakt als archiefbewaarplaats.
• Betere representatie van bevolkingssamenstelling in collectie en presentatie van HGA. Binnen het project ‘Thuis in het archief’ zijn 25 buurtwinkels, verspreid over de hele stad, bezocht. De winkeliers (Pools, Grieks, Hindoestaans, Hollands en ga zo maar verder) zijn geïnterviewd en gefotografeerd en hun verhalen zijn op de website van het HGA geplaatst en die blijven daar te lezen voor iedereen.
• Daarnaast is het HGA naar buiten getreden met verschillende tentoonstellingen en lezingen. Onder andere de tentoonstellingen: ‘300 jaar Pinkas’ in samenwerking met de Nederlands Israëlitische Gemeente en ‘De kortste geschiedenis van Loosduinen’ in het kader van #HaagsDNA en lezingen over Islamitische kunst in Den Haag, over de geschiedenis van Haagse hindoestanen en over de persoonlijke dimensie van historisch onderzoek.

Monumentenzorg en Welstand
Dit jaar vond de jaarlijkse Open Monumentendag plaats in het zonnige 2 ^e weekend van september. Er waren circa 80 monumenten geopend voor publiek. Op De Plaats stond een stand van de gemeente die druk bezocht werd. Er waren routes en folders te krijgen en er was een kleine tentoonstelling van de Matlas te zien. Ook dit jaar werden via erfgoedambassadeurs een aantal doelgroepen betrokken, waaronder jongeren.
In het kader van het Cultuurmenu zijn ook dit jaar erfgoed-bijdragen gedaan aan onderwijsprogramma’s. Voor het erfgoed van de Tweede Wereldoorlog is subsidie verstrekt aan de stichting Atlantikwall Museum Scheveningen en aan het nationaal herdenkingscentrum Oranjehotel. Ook voor funerair erfgoed en historische muurreclames is gebruik gemaakt van subsidie.

In 2023 zijn 35 objecten aangewezen als monumenten, het ging om Indisch erfgoed en bouwhistorisch waardevolle panden. In mei werd weer een stap gezet in het onderzoek naar de potentiële monumenten van de periode tussen 1965 en 1995, de zogeheten Post 65 periode. Het boek Een turbulente tijd werd gepresenteerd met daarin een breed overzicht van tijdsbeeld en de betreffende panden in onze stad. Het betreft een VOM reeks publicatie. 
In 2023 is volop gewerkt aan de volgende publicaties in de VOM reeks over Jugendstil en Haags Erfgoed.
In april is het jaarverslag van de Welstands- en Monumentencommissie gepresenteerd tijdens het symposium over dakopbouw. Ruim 80 betrokken bezoekers uit de stad en vanuit het vakgebied deden aan de discussies en gesprekken mee.

Voor de actualisatie van zowel de Monumentenapplicatie als de welstandsviewer, zijn de werkzaamheden opgestart. Dit betreft ook een voorbereiding op het werken met de Omgevingswet. Om op 1 januari 2024 met het reguliere werk veder te kunnen gaan onder deze wet, zijn de Erfgoedverordening en de verordening Adviescommissie omgevingskwaliteit en cultureel erfgoed vastgesteld.

Bibliotheek Den Haag

Bibliotheek Den Haag is met 17 vestigingen een plek voor persoonlijke ontwikkeling, informatie en ontmoeting in de stad. Onze dagelijkse praktijk wordt gevormd door de vijf wettelijke maatschappelijke taken en de publieke waarden van openbare bibliotheken (WSOB): ter beschikking stellen van kennis en informatie, bieden van mogelijkheden tot ontwikkeling en educatie, bevorderen van lezen en het laten kennismaken met literatuur, organiseren van ontmoeting en debat en laten kennis maken met kunst en cultuur.
Iedereen is welkom bij ons. Bezoekers kunnen gebruik maken van de collectie, vinden een plekje in de bieb om te werken of studeren en komen in ontmoeting en verbinding met anderen. Bibliotheek Den Haag ondersteunt dit door te streven naar een aanbod van een diverse collectie, toegankelijke activiteiten en een vernieuwende programmering. Naast boeken kunnen bezoekers bij ons ook terecht voor muziek, lezingen, debatten en workshops. Zo stimuleren we leren, vermaak en het opdoen van inspiratie.

Bibliotheek Den Haag in cijfers

·          1.984.427 uitleningen in 2023
·         90.030 leden op 31 december 2023 (+5% t.o.v. 2022)
·         +14% fysieke bezoekers t.o.v. 2022

Financiering nieuwe vestigingen en verruiming openingstijden
Met de toekenning van het Rijk uit de ‘SPUK bibliotheekvoorzieningen’ is € 1,32 mln beschikbaar gekomen voor nieuwe vestigingen in Benoordenhout en Mariahoeve en voor het verruimen van de openingstijden van de Centrale Bibliotheek en Laakkwartier. Zie voor nadere informatie hierover het Voorgangsbericht Bibliotheek Den Haag februari 2024.
Opening bibliotheek Benoordenhout
Op 14 december 2023 is de nieuwe tijdelijke vestiging in Benoordenhout op de begane grond van het Rotonde-gebouw van de ANWB geopend. Het was een feestelijke, openbare, bijeenkomst waar veel buurtbewoners en genodigden bij aanwezig waren en de demissionair staatssecretaris voor Cultuur en Media de bezoekers toesprak. Met de overhandiging van een spiksplinternieuwe biebpas aan een buurtbewoner werd het officiële moment van de feestelijke opening bekrachtigd.

Locatieonderzoek permanente vestiging Moerwijk
Voor een permanente vestiging in Moerwijk is locatieonderzoek gedaan, maar er is nog geen geschikte locatie gevonden. Onderzocht wordt of uitbreiding op de huidige locatie mogelijk is, omdat de mogelijkheid is geboden in ieder geval tot in 2029 te blijven op deze locatie. Daarnaast wordt een pilot gestart om te verkennen of een (kleine) dependance (werktitel) die inhuist bij een partner organisatie naast de huidige vestiging zinvol is om de bereikbaarheid van de bibliotheek te vergoten. Voor deze vestiging is geld beschikbaar uit het coalitieakkoord ‘Voor een stad die tegen een stootje kan’(RIS313189).

De Bibliotheek op School (dBoS)
Het project dBoS wordt opgezet in Den Haag met middelen die beschikbaar zijn in het Actieplan Taal en vanuit het ministerie van OCenW (€ 357.000). Er zijn inmiddels 38 scholen aangesloten bij het project. Binnen Bibliotheek Den Haag én per school wordt geïnventariseerd wat nodig is om dit intensieve, landelijke leesbevorderingsprogramma in te kunnen richten.

Toelichting op grote projecten

Noodzetel  
In 2023 is op basis van het Definitief Ontwerp een raadsvoorstel vastgesteld (RIS317028) en is de aanbesteding gegund. Met de realisatie van Noodzetel wordt het Haags Gemeentearchief (HGA) op loopafstand van het stadhuis uitgebreid, waarmee de gemeente blijft voldoen aan de eisen van de Archiefwet. Ook wordt er een culturele broedplaats voor popmuziek gerealiseerd, waarmee wordt bijgedragen aan de versterking van het makersklimaat en de nachtcultuur. Voor het verbouwen van de Noodzetel en de inrichting ten  behoeve van het HGA is € 4,2 mln. beschikbaar. De inrichting zal in 2024 door HGA worden aanbesteed en begin 2025 zal de Noodzetel in gebruik worden genomen.