Werk en inkomen

Beleidsverantwoording per activiteit

In dit deel geven we een toelichting op de belangrijkste activiteiten die we in 2023 per cluster hebben uitgevoerd, waarbij we steeds de bijbehorende baten en lasten laten zien. Een verantwoording van de financiële cijfers volgt in onderdeel 'Wat heeft het gekost?'.

*Het negatieve resultaat bij Minimabeleid heeft een financieel technische oorzaak: In 2023 is voor ca. 36 mln. aan energietoeslag uitgekeerd. De uitkering van energietoeslag was niet opgenomen in de begroting, omdat ten tijde van het opstellen van de begroting de besluitvorming hierover nog niet was afgerond. In de decembercirculaire heeft toekenning van middelen voor de energietoeslag plaatsgevonden. Deze middelen zijn in Programma 15 verwerkt. Bij de resultaatbestemming wordt dit alsnog in programma 7 verwerkt.

Dienstverlening
Voor alle activiteiten geldt dat wij onze dienstverlening continu willen verbeteren. Bij het ontwikkelen en verbeteren van onze dienstverlening nemen we steeds meer de stem van de bewoners mee. Dit doen we onder andere door het uitvoeren van klantreizen, het vragen om feedback en het samenwerken met ervaringsdeskundigen. In 2023 hebben we onder andere op het gebied van dienstverlening gewerkt aan de volgende onderwerpen:

• Gastvrije ontvangst : ten behoeve van de gastvrije ontvangst heeft een pilot plaatsgevonden. De opgedane ervaringen en ontvangen feedback hebben in 2023 geresulteerd in het aantrekken van een Verandermanager. Deze heeft de opdracht gekregen om een implementatieplan te schrijven en uit te voeren inzake de doorontwikkeling van het hospitality-concept.
• Processen om de dienstverlening te verbeteren : Om onze dienstverlening continu te verbeteren kijken we vanuit inwonerperspectief naar onze processen. De inzichten die we hiermee opdoen gebruiken we om de dienstverlening te optimaliseren. Vervolgens koppelen we daar klanttevredenheidsonderzoeken aan om te controleren of de inwoner tevreden is over de verbeterde dienstverlening. In 2023 hebben we deze werkwijze  uitgevoerd bij de aanvraag Ooievaarspas, bijstandsuitkering, de stap naar werk met loonkostensubsidie en bij de inkomstenverrekening.
• Digitalisering SZW Dienstverlening: als gemeente willen we bewoners de gelegenheid bieden om gemeentezaken zelf online te regelen. Digitalisering is géén doel op zich: telefonisch of persoonlijk contact is en blijft mogelijk. In de Mijndenhaag-omgeving is het mogelijk om bewijsstukken te uploaden en de status te volgen. De Ooievaarspas is in 2023 als eerste SZW-product succesvol digitaal beschikbaar zodat deze via Mijndenhaag kan worden aangevraagd. Ook het aanvraagproces voor een financieel trainer is beschikbaar.    

Maatwerk & Regie
Om inwoners in één keer goed te helpen hebben we een werkwijze ingevoerd - en maken die steeds groter - om te (h)erkennen dat maatwerk leveren en regievoeren nodig is en om het toepassen ervan makkelijker te maken. Dit doen we dienst-overstijgend en met ketenpartners. Over de acties wordt gerapporteerd in programma 8.

Bezwaar: proces, brieven en afhandeling
De implementatie en het gebruik van eenvoudig taalgebruik is in 2023 voor het grootste deel afgerond, maar nog niet helemaal klaar. Het proces loopt dan ook in 2024 nog door. Maatwerk is volop in de aandacht waarbij altijd wordt gekeken naar wat wel kan, in plaats van wat niet. In het laatste kwartaal van 2023 is gestart met een pilot waarbij het contact met zowel de inwoner als de lijnorganisatie centraal staat in het vinden van een oplossing ten aanzien van het ingediende bezwaarschrift. In het begin van 2024 worden de eerste resultaten verwacht.

Er zijn 138.444 primaire besluiten verzonden in 2023. In 1142 gevallen was de inwoner het niet eens met dit besluit en is een bezwaarschrift ingediend. In 2023 zijn in totaal 1731 bezwaarschriften afgehandeld, waarvan 333 gevallen in verband met de Energietoeslag. Van deze 1731 bezwaarschriften zijn 1467 gevallen  ongegrond verklaard en in 264 gevallen is de inwoner in het gelijk gesteld. Van de ongegrond verklaarde bezwaren zijn 212 zaken in beroep voor de rechter gebracht waarbij de inwoner in 32 gevallen (geheel of gedeeltelijk) in het gelijk is gesteld. Ook dienden er 48 zaken in hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep. Hierbij is geen enkele keer de inwoner in het gelijk gesteld.

Klachten
Dagelijks zijn er veel contactmomenten met de duizenden inwoners die gebruik maken van onze dienstverlening. Dit contact kan telefonisch, digitaal of per brief en persoonlijk plaatsvinden. In de meeste gevallen verloopt dat contact naar wens en tevredenheid. Soms voelt de inwoner zich echter niet goed gehoord of begrepen en leidt het contact tot een klacht.

In 2023 zijn er 318 klachten ontvangen, hiervan is 90% binnen de wettelijke norm afgehandeld. Het nieuwe proces, waar de burger binnen 5 dagen na ontvangst van de klacht wordt gebeld, wordt zeer gewaardeerd door de inwoners van Den Haag. Van de afgehandelde klachten is 53% informeel in een persoonlijk contact naar tevredenheid opgelost en afgehandeld. Van de formeel afgehandelde klachten is in 45% van de gevallen de inwoner geheel of gedeeltelijk in het gelijk gesteld en is 42% ongegrond bevonden. In de overige zaken is de klacht ingetrokken, was de klacht niet ontvankelijk of kan er geen oordeel worden uitgesproken omdat er geen sprake was van onjuist handelen van SZW.

Cluster 1.a Werk

Wat hebben we gedaan?

Werkgelegenheidsprojecten
In 2023 is het Beleidsplan Werk en Participatie Den Haag 2023-2026 (RIS 315004) vastgesteld. Hiermee geeft de gemeente invulling aan de ambitie om zo veel mogelijk mensen, die tot de doelgroep van de gemeente behoren, naar werk te begeleiden of hen een ander duurzaam perspectief te bieden. Belangrijk aspect is dat we de dienstverlening op re-integratie en participatie integreren. De taak van de gemeente is de potentie van alle inwoners te benutten, hun arbeidsparticipatie en bestaanszekerheid te vergroten en ervoor te zorgen dat iedereen gelijkwaardig mee kan doen.

naar werk
De context waarbinnen we ons werk doen is veranderd. In tijden van krapte op de arbeidsmarkt weten veel mensen die werk zoeken zelf een baan te vinden. De mensen die op dit moment een bijstandsuitkering ontvangen hebben vaak een grote afstand tot de arbeidsmarkt en ze hebben te maken met multiproblematiek. Tegelijkertijd komen de profielen van de steeds kleiner wordende groep die naar werk te bemiddelen is niet overeen met de vraag, wensen en verwachtingen van werkgevers. De dienstverlening van Den Haag Werkt is hierop aangepast: enerzijds ondersteunen we mensen zeer intensief in hun ontwikkeling en anderzijds bieden we een andere manier van dienstverlening aan werkgevers. Niet alle mensen zijn naar werk te begeleiden. In dat geval wordt gewerkt aan duurzaam perspectief in de vorm van maatschappelijke participatie en/of persoonlijke ontwikkeling. Door intensieve inspanning op zowel de ontwikkeling van kandidaten als op de ondersteuning van en de advisering aan werkgevers proberen we vraag en aanbod zo dicht mogelijk bij elkaar te laten komen. Door de krappe arbeidsmarkt, een lagere instroom in de bijstand en een doelgroep die steeds moeilijker de aansluiting op de arbeidsmarkt vindt, hebben we onze voorgenomen doelstellingen, ondanks alle inspanningen niet gehaald. In 2023 zijn 1.934 inwoners vanuit de bijstand naar school of (leer)werk uitgestroomd en konden 656 anderen succesvol naar school of (leer)werk worden begeleid.

Het aantal mensen dat wij succesvol aan werk kunnen helpen is van een groot aantal factoren afhankelijk. Het heeft te maken met de vraag van werkgevers (omvang en aard) naar arbeidskrachten, het aantal mensen dat een beroep doet op bijstand en dat hulp nodig heeft bij het vinden van werk en tot slot ook de soort hulp die zij nodig hebben en de mate waarin daarbij ondersteuning van Den Haag Werkt nodig is en kan worden ingezet. Op dit moment zijn veel mensen niet op korte termijn, met een lichte vorm van bemiddeling, te begeleiden naar werk. Aan hen wordt intensieve ondersteuning geboden, omdat er meestal meer zorgen zijn dan alleen werkloosheid. Een deel van de mensen die aan de kant staat ontvangt geen uitkering, maar heeft wel onze hulp nodig. Daarom zetten we ook in op dienstverlening aan deze groep. Zo benaderen we via vrouwenorganisaties en wijkinitiatieven vrouwen die geen uitkering hebben maar toch graag aan de slag willen of een opleiding met baangarantie willen volgen. Zij kunnen gebruik maken van de brede dienstverlening en instrumenten van Den Haag Werkt. Jongeren, ook als zij geen uitkering hebben, kunnen dienstverlening ontvangen van Jongerenpunt070.

Jongeren
Jongerenpunt070, een samenwerking van SZW en OCW, biedt jongeren van 16 tot 27 jaar begeleiding naar een opleiding, (leer)werk of een ander passend perspectief, met als ultiem doel duurzame zelfredzaamheid middels integrale dienstverlening. In totaal zijn er in 2023 2.017 jongeren ingestroomd bij Jongerenpunt070 en zijn er 1.348 jongeren uitgestroomd naar school of (leer)werk. Een deel van hen komt in beeld via outreachende aanpakken zoals de preventieve aanpak op het mbo en de jongeren buiten beeld aanpak. Met deze aanpakken zijn tezamen 3.149 jongeren bereikt en 624 jongeren begeleid. Beide aanpakken waren onderdeel van de Impulsaanpak en zijn in 2023 onderdeel geworden van de reguliere dienstverlening van Jongerenpunt070, waarmee vooruitgelopen wordt op de aanstaande wetswijziging ‘Van school naar duurzaam werk’.  Ook is in 2023 gestart met het leggen van de eerste contacten tussen Jongerenpunt070 en de twee nieuwe samenwerkingsverbanden Kracht en Rondom Jou, die verantwoordelijk worden voor de uitvoering van de jeugd- en gezinshulp in Den Haag.

Extra specifieke begeleiding wordt geboden aan jongeren die praktijkonderwijs of voortgezet speciaal onderwijs hebben gevolgd, een licht verstandelijke beperking hebben en geen mbo-2 kunnen halen, of jongeren die uitvallen op de entree-opleiding of vanuit deze opleiding willen uitstromen richting werk en/of praktijkleren. In totaal zijn er in 2023 149 jongeren door dit team begeleid naar werk. Verder zijn 97 jongeren naar een stage beschut werk en 4 jongeren naar het mbo begeleid.

Ontwikkelen en opleiden
Ons doel is om Hagenaars zo duurzaam mogelijk uit te laten stromen uit de bijstand. We werken daarom met een integrale en persoonlijke aanpak. Via het concept methodische kandidaatontwikkeling bieden we mensen op basis van hun talenten en motivatie een traject aan dat de werkkans vergroot. Sinds november 2023 brengen we in beeld hoe kandidaten zich ontwikkelen. De verwachting is dat dit meerwaarde oplevert voor de kandidaat (beter inzicht in de eigen ontwikkeling, meer zelfvertrouwen en eigen regie), de professional (samen met de kandidaat concrete ontwikkeldoelen formuleren en betere begeleiding), en de gemeentelijke organisatie (inzicht in de impact van re-integratiedienstverlening).

Voor sommige mensen is op-, om- en bijscholing een manier om duurzaam aan het werk te komen. Daarom zetten we onder andere werkontwikkeltrajecten, praktijkleren en werkfittrajecten in. In 2023 hebben we de aanbesteding re-integratie en participatietrajecten voorbereid, waarmee we de komende tijd zorgen dat mensen nog meer naar behoefte gebruik kunnen maken van onze voorzieningen. We organiseren daarmee een balans tussen generiek aanbod en maatwerk, waaronder aanbod voor specifieke wettelijke doelgroepen zoals nieuwkomers en jongeren. We sluiten aan bij de landelijke instrumentengidsen van de VNG: EVA en DENNIS.

We kijken ook naar andere vormen van scholing om de kans op werk te vergroten. In deze aanpakken ontwikkelt de kandidaat werknemers- en vakvaardigheden bij een werkgever in een echte werkomgeving, onder methodische begeleiding van een begeleider van Den Haag Werkt. Diverse bedrijven en organisaties in kansrijke branches werken hieraan mee.

Inclusieve arbeidsmarkt
We begeleiden mensen bij voorkeur naar een zo regulier mogelijke, duurzame baan. Om dit te realiseren stimuleert de gemeente werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. We zijn gestart met een methodische werkgeversbenadering en werken daarvoor samen met TNO. Waar we eerder focusten op het matchen van kandidaten op vacatures, helpen we werkgevers nu om inclusiever te worden middels advies over bijvoorbeeld subsidieregelingen en begeleiding. Werkgevers kunnen een vragenlijst invullen om te kijken hoe inclusief zij zijn. Vervolgens analyseren we de uitslag en maken we samen met de werkgever een plan.

Ook heeft in 2023 heeft het programma ‘De Stap naar Werk met Loonkostensubsidie’ vorm gekregen. Het doel van dit programma is om meer mensen met loonkostensubsidie aan een baan te helpen. In het jaar 2023 zijn er in totaal 443 mensen met loonkostensubsidie geplaatst... Het aantal deelnemers aan de STiP-regeling (reguliere STiP-regeling, alsmede de conciërgeregeling waarbij kandidaten een baan krijgen op een school als conciërge) is in 2023 gestabiliseerd tot 271 deelnemers. In 2023 zijn 116 kandidaten uitgestroomd naar regulier werk.  

Sociaal ondernemers helpen mensen die moeilijk zelf een baan kunnen vinden aan het werk. Met de ‘sectordeal Sociaal ondernemen 2021-2023' is ingezet op groei en professionalisering van de sector, promotie van sociaal ondernemers, ondersteuning aan sociaal ondernemers bij bedrijfsvoering en de begeleiding van kandidaten. De Social Club Den Haag speelt hierin een belangrijke ondersteunende en stimulerende rol. In 2023 is het digitale platform voor Haagse sociaal ondernemers opgeleverd. De lancering vindt plaats in 2024. In 2023 heeft de tiende editie van het Social Impact Lab plaatsgevonden; met deze versnellingstafel worden sociaal ondernemers die zich willen vestigen in Den Haag of uitbreiden op weg geholpen.

Samenwerking met partners
Door krapte op de arbeidsmarkt voelen werkgevers urgentie om zich open te stellen voor mensen die wel willen werken, maar die niet helemaal passen in het perfecte plaatje. We pakken deze opgave als stad integraal op door samen te werken met het onderwijs, het bedrijfsleven en belanghebbenden.

We werken steeds meer in netwerken en allianties. Middels een intern leer- en ontwikkelprogramma rusten we onszelf beter toe voor samenwerking met partners in de stad rondom arbeidsmarktvraagstukken. De focus ligt op het ontwikkelen van de gemeente als samenwerkingspartner. We brengen dit in de praktijk in de coalitie Wonen Onderwijs Werk. Dit is een innovatieve samenwerking van de gemeente, woningcorporaties, het ROC, een groeiende kring van bedrijven en bewonersorganisaties, die nieuwe kansen creëert in met name de bouw- en technieksector.  Het doel is om werk in woning-, klimaat- en energietransities in Zuidwest te benutten om bewoners de kans te bieden vakman/vakvrouw te worden. Er zijn tot nu toe 3 loopbaanpaden (schilderen, onderhoud en groen) ontwikkeld waarin mensen worden geschoold. In 2023 zijn in totaal 44 mensen gestart.

Verder is in 2023 de Aanpak aansluiting onderwijs arbeidsmarkt bedrijfsleven (RIS314887) van start gegaan. De focus is op sectoren die essentieel zijn voor de vitaliteit van de stad, op korte maar ook op lange termijn. De aanpak is langs drie lijnen geschetst:

1)       meer werkgevers hebben personeel met de juiste competenties en vaardigheden;
2)      opleidingen sluiten beter aan bij de vraag van grote werkgevers en het MKB, en bij de talenten en vaardigheden van inwoners en
3)      er is beter zicht op de barrières op de arbeidsmarkt.

We hebben in 2023 een eerste verkenning uitgevoerd onder partners in de stad met als doel om aanwezige expertise en vaardigheden beter te laten aansluiten op de vraag in kraptesectoren. Potentieel kansrijke interventies worden onderzocht, zoals job-carving en modulair en op maat gemaakt onderwijs.

Regionale samenwerking
In arbeidsmarktregio Haaglanden wordt door onder andere gemeenten, UWV, werkgeversorganisaties, vakbonden en scholen samengewerkt om arbeidsmarktvraagstukken gezamenlijk op te lossen en de dienstverlening aan inwoners en bedrijven te stroomlijnen. In voorbereiding op wetgeving waarin deze samenwerking wordt verbreed en verdiept, zijn in 2023 de eerste stappen gezet.

In het regionaal mobiliteitsteam (RMT) Haaglanden werkt de gemeente nu al samen met UWV en sociale partners om mensen van werk naar werk te begeleiden en om aanvullende dienstverlening in te zetten voor WW- en bijstandsgerechtigden voor wie dat nodig is. In 2023 zijn 1091 inwoners van de regio geholpen met aanvullende re-integratiedienstverlening.

Voor arbeidsmarktregio Haaglanden is opnieuw succesvol de ESF (Europees Sociaal Fonds) subsidie verantwoord voor een bedrag van 24,9 mln. Met de ESF-subsidie ondersteunen we werkgelegenheid in onze arbeidsmarktregio door mensen aan het werk te helpen en te zorgen voor eerlijkere arbeidskansen. 

In 2023 hebben dankzij regionale samenwerking 55 inwoners deel kunnen nemen aan het programma ‘Praktijkleren met een MBO-verklaring’. Tevens is de aanpak ‘van WW niet naar bijstand’ na een succesvolle afronding van het project geïntegreerd in de reguliere dienstverlening. Dit betekent dat inwoners al voordat hun recht op een werkloosheidsuitkering bij het UWV stopt, een aanbod kunnen krijgen om alvast (aanvullende) hulp van de gemeente te ontvangen bij het vinden van werk. Via het project ‘HoofdzaakWerk’ (waarbij gemeenten, UWV, werkgevers, GGZ en zorgverzekeraars samen werken) zijn in 2023 in de regio Haaglanden 60 mensen met een psychische kwetsbaarheid weer gaan deelnemen aan het werkproces.

Social return
Bij de besteding van overheidsgeld spelen duurzaamheid en sociale inclusie een belangrijke rol. In het gemeentelijk inkoopbeleid is daarom opgenomen dat bij grotere (inkoop-)opdrachten en subsidies leveranciers minimaal 5% van het totaalbedrag moeten besteden aan het - direct of indirect - aan het werk helpen van werkzoekenden met een kwetsbare positie. Dankzij de toepassing van social return bij inkoop zijn er in het afgelopen jaar 1.876 mensen aan de slag gegaan op een baan of leerwerkplek/stageplek. Hiervan is ongeveer de helft inwoner van de gemeente Den Haag en ontvingen 140 mensen hier eerder een bijstandsuitkering.

In 2023 is via het ‘Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen en Inkoop plan’ ( RIS317940) sociale inkoop beter geborgd in gemeentelijke aanbestedingen en is er expliciet aandacht voor aanbesteden met voorbehoud aan sociaal ondernemers.

Ook zetten we in op duurzame kwaliteit middels regionale samenwerking; de 11 gemeenten van de arbeidsmarktregio's Haaglanden en Zuid-Holland Centraal passen dezelfde voorwaarden toe. In 2023 hebben we deze zo aangepast dat het voor opdrachtgevers aantrekkelijker wordt om vooral kandidaten met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen en te houden.

Participatievoorzieningen
In 2023 hebben we de ondersteuning aan de groep mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt uitgebreid. We zijn gestart met een intensievere vorm van dienstverlening gericht op de begeleiding van deze kandidaten. Met deze kandidaten werken we op basis van een persoonlijk ontwikkelplan aan ontwikkeling en een passend perspectief op meedoen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan vrijwilligerswerk of mantelzorg.

Het Gelijkwaardig meedoen lab is opgericht om de dienstverlening aan de doelgroep participatie te verbeteren. Het lab heeft in 2023 ontwikkelplekken in de Schilderswijk en Bouwlust gerealiseerd waar inwoners eerste stappen kunnen zetten in hun ontwikkeling. Dit zijn ontmoetingsplekken in de wijk waar consulenten aanwezig zijn en waar we met de partners in de wijk programma’s maken rond thema’s zoals mentaal welbevinden, educatie, sport en bewegen, en kunst en cultuur. Het aanbod sluit zo goed mogelijk aan op de motivatie en drijfveren van de deelnemers. Het is een laagdrempelige wijkgerichte aanpak waarbij we ook gebruik maken van ervaringsdeskundigheid. Daarnaast hebben we tijdelijke kinderopvang gerealiseerd voor ouders die niet in aanmerking komen voor kinderopvangtoeslag en graag stappen willen zetten in hun ontwikkeling.

Instapwerk
De Instapeconomie is ontwikkeld voor inwoners die al langere tijd afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering en voor wie een betaalde baan (nog) niet haalbaar is. De deelnemers gaan aan de slag met taken en activiteiten die van waarde zijn voor henzelf én voor de wijk, zoals maaltijden koken en in de wijk uitdelen, of met een moestuin zorgen voor gezonde voeding. Elke deelnemer werkt op basis van een persoonlijk ontwikkelplan aan het versterken van eigenwaarde, het verbeteren van vaardigheden of kennis (zoals taal) of het stabiliseren van mentale of fysieke gezondheid. De bevindingen van de pilot Instapeconomie zijn in 2022 met de raad gedeeld (RIS311530). Deze bevindingen hebben ertoe geleid dat de Instapeconomie in 2023 is uitgebreid naar 100 deelnemers verdeeld over drie wijkinitiatieven. Bij stichting Werk van Waarde (onderdeel van wijkbedrijf Allekanten) doen 70 deelnemers instapwerk, stichting Lichtpuntjes en stichting Gewoon Sociaal hebben elk 15 deelnemers. Door deze uitbreiding wordt in meer wijken instapwerk uitgevoerd.

Inburgering
Het jaar 2023 stond in het teken van het uitvoeren en verder vormgeven van het Haagse inburgeringsproces. Inburgeraars kregen taallessen, volgden onderwijs en werden begeleid richting participatie of werk. Daarnaast stond de gemeente aan de lat voor het financieel ontzorgen en ook de maatschappelijke begeleiding werd in 2023 uitgevoerd. Er zijn 262 statushouders financieel ontzorgd in 2023. Financieel ontzorgen bestond uit de wettelijke plicht om alle vaste lasten vanuit de bijstand te betalen.  Gebleken is dat deze wijze van financiële ondersteuning onvoldoende maatwerkmogelijkheden bood. Voor financieel redzame statushouders werkt het averechts en andere statushouders hebben meer baat bij andere vormen van begeleiding Het ministerie van SZW heeft daarom ruimte gegeven om maatwerk toe te passen in de ontzorging. De ondersteuning kan nu worden aangepast aan de individuele situatie. De plicht om statushouders op financieel gebied zelfredzaam te maken en onzekerheid over de financiële positie weg te nemen blijft bestaan.

De verantwoordelijkheid en aanbodplicht verschilt ten opzichte van de groep gezinsmigranten. Gezinsmigranten zijn grotendeels verantwoordelijk voor hun eigen inburgering. De instroom van asielstatushouders en gezinsmigranten fluctueert. Er zijn dit jaar 1936 asielstatushouders die vanuit de Wet inburgering 2021 begeleid worden en er zijn daarnaast 1136 gezinsmigranten die worden begeleid.

In 2023 is ook de dienstverlening voor de groep inburgeraars die nog onder de Wi2013 vallen voortgezet. Dit zijn inburgeraars die nog onder het vorige inburgeringsstelsel moeten inburgeren en zelf hun taaltrajecten moeten inkopen. Voor deze groep zijn extra rijksmiddelen beschikbaar gesteld. Deze groep ontvangt begeleiding in de geest van de nieuwe wet, met focus op zowel inburgering als participatie. Naast aanbod van taal- en maatschappelijke stages is ook een koppeling met trajecten van Den Haag Werkt gemaakt om inburgeraars niet alleen de taal te leren maar hen ook zo snel mogelijk naar werk te begeleiden. Op dit moment worden 615 inburgeraars die onder de Wet inburgering 2013 vallen actief ondersteund.

Daarnaast is het in 2022 gesloten convenant inburgering en taal voortgezet met verschillende taalscholen om ervoor te zorgen dat de ondertussengroep toegang heeft tot kwalitatief taalaanbod in de stad. Ook is er een samenwerking met stichting voor Vluchtelingen Studenten UAF (Universitair Asiel Fonds). Deze samenwerking stelt hen in staat te investeren in hun toekomst door ondersteuning bij het afronden of starten van een studie. Er is daarnaast extra taalaanbod voor de groep inburgeraars van wie de inburgeringstermijn dreigt te verstrijken en die niet langer gebruik kan maken van hun DUO-lening.

Cluster 1.b Sociale werkvoorziening

Algemeen
De sociale werkvoorziening van Den Haag beschikt over een goede infrastructuur om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt en met een arbeidsbeperking te ondersteunen in hun weg naar de arbeidsmarkt. De sociale werkvoorziening is er ook voor mensen die een beschutte werkplek nodig hebben, bijvoorbeeld omdat zij weinig prikkels kunnen verdragen. Wie een beschutte werkplek nodig heeft en daar volgens het UWV voor in aanmerking komt krijgt deze baan met aanstelling bij Den Haag. Tot slot voert zij de sociale werkvoorziening (WSW) uit die na de invoering van de Participatiewet in 2015 in afbouw is. Hier is geen instroom meer van kandidaten, voor het zittende personeel blijven de afspraken in stand.

Sociaal ontwikkelbedrijf
In 2023 is in opdracht van Cedris, VNG en ministerie van SZW een landelijk onderzoek uitgevoerd naar de toekomst van sociaal ontwikkelbedrijven. De uitkomst hiervan is dat het Rijk de infrastructuur als waardevol beschouwt voor de groep met een afstand tot de arbeidsmarkt, maar dat sociaal werkbedrijven tegelijkertijd worstelen met de transformatie naar ontwikkelbedrijf en de hiervoor beschikbare middelen. In het voorjaar wordt er in de Tweede Kamer verder gesproken over de sociaal ontwikkelbedrijven en de financiering daarvan. Daarop passen wij onze plannen, ontwikkeling en strategische visie aan. In de voortgangsrapportages van het Beleidsplan Werk en Participatie zal over de voortgang worden gerapporteerd.

WSW
Per 31 december 2023 zijn er 1.141 SW-ers (op 31 december 2022 1.243) in dienst. De cao-afspraken voor de cao SW zijn in het najaar van 2023 vernieuwd. De bestaande cao werd opengebroken en aangepast aan de huidige loon- en prijsontwikkeling. Dat betekent dat men er zo'n 7,04% op vooruit gaat, men een eenmalige uitkering krijgt, en de vergoeding van woon-werkverkeer wordt verhoogd.

Beschut werk
De gemeente kreeg de wettelijke taakstelling om in 2023 263 beschutte werkplekken te realiseren. In 2023 is er voor 373 medewerkers een beschutte werkplek gerealiseerd (in 2022 waren dit 332 werkplekken). Hiermee heeft de gemeente ruim voldaan aan deze wettelijke taakstelling.  Ondanks de over-realisatie hanteert het college geen wachtlijsten: wie de indicatie beschut heeft komt direct in aanmerking voor een beschutte werkplek. De instroom betreft medewerkers die extra ondersteuning en begeleiding nodig hebben door meervoudige problematiek. Dit heeft ook gevolgen voor de uitstroom naar banenafspraak of reguliere arbeidsmarkt. In het kader van simpel switchen proberen we medewerkers ervaring op te laten doen in banen of functies die minder begeleiding of ondersteuning bieden. Als het dan tegenzit kan men weer moeiteloos terugvallen op de beschutte werkomgeving. In de praktijk blijkt dat uitstroom naar een reguliere plek op de arbeidsmarkt vaak niet haalbaar is.

Ook de beschut werknemers zijn in 2023 nieuwe cao-afspraken gemaakt. In het kader van loon- en prijscompensatie gaan zij er ook op vooruit. De looptijd van cao Aan de Slag is bovendien met een jaar verlengd. De doelgroep die valt onder cao Aan de slag is breder dan alleen de beschutte medewerkers.  Iedereen die met een loonkostensubsidie in dienst van de gemeente werkt valt onder deze cao.

Banenafspraak
De gemeente Den Haag levert als sociaal werkgever zelf ook een bijdrage aan het realiseren van de ‘banenafspraak’. Dit is een afspraak uit 2013 tussen het kabinet en de werkgevers om tot 2026 nieuwe banen te creëren voor mensen met een ziekte of handicap. Als quotum geldt een percentage van 2,76% van het aantal fte bezetting; dit betekent een doelstelling voor de gemeente Den Haag van 255,1 fte. Het aantal medewerkers dat bij de gemeente werkt en dat is opgenomen in het doelgroepregister is op de peildatum 31 december 2023 342,85 fte. De gemeente heeft daarmee ook in 2023 voldaan aan de wettelijke taakstelling. 

Cluster 2 Bijstandsverlening en Inkomensvoorzieningen

Ontwikkeling aantal bijstandsuitkeringen

Ontwikkelingen in de bijstand
Het bijstandsvolume is in 2023 met 1,8% gedaald naar 21.834 uitkeringen op 31 december 2023. In de Centraal Economisch Plan van maart 2022 ging het Centraal Planbureau (CPB) nog uit van een landelijke daling van 1,4%.

In 2023 zijn 6.699 bijstandsaanvragen afgehandeld, waarvan er 4.052 zijn toegekend. Het toekenningspercentage bijstand bedroeg 60,5%. Het aantal bijstandsaanvragen is ten opzichte van 2022 met 11,1% gedaald. Deze daling werd veroorzaakt door het wegvallen van de tijdelijke BBZ-overgangsregeling vanuit de Tozo.

Eénverdienersproblematiek; gemiste zorg- en huurtoeslagen
Deze problematiek betreft (echt)paren waarvan één partner een UWV-uitkering heeft en de andere in veel gevallen een aanvullende bijstandsuitkering. Zij ontvangen door een fiscale fout minder zorg- en huurtoeslag dan mensen met alleen een bijstandsuitkering. De gemeente Den Haag is per september 2023 in opdracht van het Ministerie van SZW begonnen om de gemiste zorg- en huurtoeslagen over 2022 en 2023 van de betreffende (echt)paren te compenseren met bijzondere bijstand. De kosten over deze jaren bedragen maximaal circa 500.000 euro. Deze kosten kunnen binnen Programma 7 worden opgevangen.

BUIG
BUIG is een gebundelde uitkering van het Rijk voor de bekostiging van uitkeringen en loonkostensubsidies op grond van de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en het Bbz. Het BUIG-budget dat de gemeente in 2023 ontving was € 9,0 mln. lager dan de gerealiseerde lasten. In de begroting is rekening gehouden met een tekort op het BUIG-budget.

Tot op heden is er, met uitzondering van de compensatie over de jaren 2015 en 2016, nog geen bevredigende oplossing door het Rijk geboden inzake ons bijstandstekort. Dit betekent dat tegen ieder verdeel- en vangnetbesluit van het Rijk vanaf 2017 de juridische procedures zijn doorgezet. De bezwaren van de gemeente Den Haag tegen de besluiten door het Rijk zijn steeds ongegrond verklaard en daarom is bij de rechtbank in beroep gegaan. Er is op moment van schrijven nog geen zicht op een concrete datum waarop een uitspraak verwacht wordt.

In opdracht van het Rijk is onderzoek uitgevoerd naar de werking van het verdeelmodel onder gemeenten met meerjarige tekorten en overschotten. De conclusie van dit onderzoek is dat het model dat wordt gebruikt om het macrobudget te verdelen, op verschillende aspecten te weinig rekening houdt met de omstandigheden van Den Haag. De gemeente Den Haag probeert steeds om met het Rijk tot een minnelijke oplossing voor het verdeelprobleem te komen. Het Rijk heeft tot op heden aangegeven hier niet voor open te staan.

Naleving en handhaving
Als het gaat om naleving en handhaving  ligt de focus van onze aanpak vooral op preventie, omdat wij willen voorkomen dat handhaving en terugvordering nodig is. Wij informeren bijstandsgerechtigden over wat er van hen wordt verwacht en wat de consequenties zijn als zij zich niet aan deze verplichtingen houden. Het uitgangspunt is dat burgers weten wat hun verplichtingen zijn en wat de consequenties zijn als zij deze verplichtingen niet nakomen. Daardoor voorkomen we dat mensen uit onwetendheid niet juist handelen. Via de website, tijdens contactmomenten met de consulent en via folders bij de uitkeringsspecificatie worden burgers gewezen op hun verplichtingen. Langs die weg wordt getracht het maken van onopzettelijke vergissingen zoveel als mogelijk te voorkomen. Verder voorkomen wij de instroom in de bijstand van mensen die niet bijstandsgerechtigd zijn door aanvragen te beoordelen op rechtmatigheid.

Als wij constateren dat mensen niet voldoen aan de inlichtingenplicht handhaven wij. Aan de hand van interne en externe meldingen wordt er door de afdeling Handhaving en Fraude onderzoek gedaan naar onrechtmatigheden bij ontvangers van een bijstandsuitkering. Bij geconstateerde overtredingen wordt teveel betaalde uitkering teruggevorderd. In gevallen van verwijtbaarheid wordt een boete opgelegd. Tot en met november 2023 zijn er naar aanleiding van fraudeonderzoeken 121 bijstandsuitkeringen beëindigd en 53 bijstandsuitkering aangepast. Er zijn 48 boetes opgelegd wegens het schenden van de inlichtingenplicht voor een bedrag van € 14.ooo en er is voor € 2,1 mln. aan vorderingen opgelegd. Bijstandsgerechtigden moeten ook voldoen aan sollicitatie- en re-integratieverplichtingen. Als zij daar niet aan voldoen kan een maatregel – een korting op de uitkering - worden opgelegd. Tot en met november 2023 zijn er 550 maatregelen opgelegd.

Tozo (Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers)
In de periode van 1 maart 2020 tot en met oktober 2021 heeft de gemeente Den Haag aan ruim 15.800   ondernemers een uitkering levensonderhoud verstrekt op grond van de Tozo. Voor zover deze onrechtmatig of voor een te hoog bedrag zijn verstrekt, zijn deze inmiddels teruggevorderd.
In totaal is in de periode van 1 maart 2020 tot 1 oktober 2021 in de gemeente Den Haag een lening voor Tozo-bedrijfskapitaal verstrekt aan ruim 4800 ondernemers. Op grond van de Tozo zijn ondernemers verplicht om in 72 maanden na verstrekking de lening af te betalen met 2% rente vanaf 1 juli 2022. Op 1 november 2023 waren circa 1100 ondernemers met een aflossingsverplichting nog niet begonnen met de afbetaling van een lening voor Tozo-bedrijfskapitaal. De gemeente vordert deze leningen terug, behoudens individuele dringende situaties.

Aanpak dakloosheid  
Met mensen die bij ons aankloppen voor ondersteuning omdat zij dak- of thuisloos zijn geworden, wordt een plan van aanpak gemaakt om de juiste ondersteuning te kunnen bieden. In september 2023 is het beleidskader ''Den Haag geeft Thuis'' (RIS316085) door de raad vastgesteld. Dit beleidskader is een verdere uitwerking van het landelijke actieplan Aanpak Dakloosheid. Het is een brede en integrale aanpak van verschillende  diensten om dakloosheid te eindigen in 2030.

Cluster 3.a Minimabeleid

*Het negatieve resultaat op minimabeleid wordt veroorzaakt door uitkering van de energietoeslag. Toen de begroting werd opgesteld was de besluitvorming vanuit het Rijk nog niet afgerond. Daarom kon de uitkering van energietoeslag niet in de begroting worden opgenomen. In de decembercirculaire zijn de middelen voor energietoeslag toegekend. Deze konden echter niet meer in Programma 7 worden geboekt. Bij de resultaatbestemming wordt dit rechtgetrokken.

Gemeentelijk minimabeleid
Inwoners moeten volwaardig kunnen meedoen in de samenleving en zichzelf maximaal kunnen ontplooien.
Het armoedebeleid van de gemeente heeft ook in 2023 als doel gehad om de bestaanszekerheid te waarborgen, oog te hebben voor de individuele behoeften van de inwoner en ervoor zorgen dat er perspectief op de lange termijn is. Hierbij is het belangrijk dat armoederegelingen toegankelijk en bereikbaar zijn.

De totale omvang van de groep minima bedraagt 42,4 duizend huishoudens (CBS: 2022). Het bereik van de Ooievaarspas is   70%. Van alle minimahuishoudens met schoolgaande kinderen maakt 80% gebruik van voorzieningen uit het kindpakket, 85% heeft een Ooievaarspas. Uit de meest recente armoedemonitor 2023 blijkt dat 79% van de doelgroep gebruik maakt van minimaal 1 minimaregeling. Dit bereik is gelijk aan vorig jaar. Onder langdurige minima is het bereik 93%. Het college zet in om het gebruik van de verschillende regelingen te vergroten. Het verzamelbereik, het percentage minimahuishoudens dat gebruik maakt van minimaal 1 minimaregeling, wil het college omhoog brengen van 80% naar 85%. Daarnaast kijkt het college om het gebruik binnen de al bestaande gebruikers te vergroten met andere regelingen waar zij mogelijk recht op hebben.

Door samen met het maatschappelijk middenveld dicht bij de inwoners ondersteuning te bieden, op een laagdrempelige manier het aanvraagproces in te richten en extra in te zetten op de doelgroepen die het zwaar hebben, zorgen we ervoor dat de bestaanszekerheid wordt bevorderd wordt.

Extra steun voor middeninkomens en gezinnen met kinderen
In 2023 heeft het Nibud de effecten van de maatregelen op de huishoudbegroting onderzocht. De gemeente kan daarmee gericht ondersteuning bieden aan de huishoudens die dit het meeste nodig hebben. Vooral huishoudens met kinderen in de leeftijdscategorie 12 tot 18 hebben het financieel het zwaarst volgens dit onderzoek. Tevens zien we dat deze groep tot 150% van het sociaal minimum ook nog met tekorten of een krappe huishoudbegroting kampt. In 2023 zijn extra middelen vrijgemaakt en uitgekeerd voor een energietoeslag voor de doelgroep 130-150% (ad.  €400,-).

Energietoeslag
Op 6 oktober is de wetgeving die het mogelijk maakt om ook in 2023 een Energietoeslag te verstrekken gepubliceerd. Ook dit jaar bood de wetgever de mogelijkheid on deze toeslag ambtshalve te verstrekken. De voorwaarden hiervoor zijn vastgesteld in beleidsregels en vanaf 24 oktober zijn de eerste betalingen verricht. alleA ambtshalve betalingen (ca. 47.000) zijn verricht. Nog ca. 6.000 huishoudenshebben een aanvraag gedaan via de gemeentelijke website. Dit aantal is naar verwachting. Het college heeft aanvullend op de middelen van het rijk 2 miljoen beschikbaar gesteld om ook de groep middeninkomens met een inkomen tussen 130 en 150% van het sociaal minimum een energietoeslag ad. €400,- uit te betalen, dit is in 2023 gerealiseerd

Ooievaarspas
De Ooievaarspas activeert Haagse minima om deel te nemen aan activiteiten op het gebied van sport,
cultuur en recreatie. Dit bevordert sociale inclusie. Tijdens corona lagen veel activiteiten stil. In 2023 zijn
pashouders gestimuleerd om weer gebruik te maken van de activiteiten gekoppeld aan de Ooievaarspas. De
Ooievaarspas heeft ook in 2023 deelname aan deze activiteiten gestimuleerd en (grote) evenementen in de stad georganiseerd. In 2023 is een eigen OpUIt Festival vanuit de Ooievaarspas georganiseerd, was er een Ooievaarspasplein tijdens de Haagse Stadspelen en waren er weer kerstdiners voor pashouders.

Voor ouderen met een minimuminkomen biedt de Ooievaarspas veel mogelijkheden. Zo is er een
pedicure-regeling, een maaltijdvoorziening en gratis openbaar vervoer via de HTM. In 2023 maakten 12.000 ouderen gebruik van het gratis reisabonnement.

De gemeente kijkt hoe het gebruik van de Ooievaarspas vergroot kan worden als onderdeel van de ambitie uit het coalitieakkoord om het bereik van de minimavoorzieningen deze collegeperiode te vergroten van 80% naar 85%. Hierbij wordt ook gekeken hoe het aanvraagproces en het gebruik van de Ooievaarspas nog laagdrempeliger en toegankelijker kan worden. In 2023 is het aanvraagformulier verbeterd en toegankelijker gemaakt via MijnDenhaag. Er is extra aandacht voor de groep werkende armen, waaronder ondernemers en zzp’ers. Hierbij worden pashouders en partners van de Ooievaarspas ook zelf betrokken, onder andere via het klantenpanel van partners van de Ooievaarspas.

Gelijke kansen voor kinderen die opgroeien in armoede
Het realiseren van gelijke kansen en het bieden van maximale zelfontplooiïng bij kinderen is belangrijk. We hebben daarom extra geld uitgetrokken voor minimaregelingen voor gezinnen met kinderen met een inkomen tussen 130 en 150 procent van het wettelijk bestaansminimum. We hebben hier eenmalig € 2,5 miljoen voor uitgetrokken in 2023. In 2023 is een start gemaakt met de gesprekken met de stad om tot een voorstel te komen voor de inzet van deze middelen. De gesprekken zijn onder andere gevoerd met de Raad van Ouders, de Raad van Kinderen, en jongeren(ambassadeurs).

Den Haag heeft een uitgebreid kindpakket. Via de Ooievaarspas kunnen kinderen gratis lid worden van een sport- of cultuurvereniging. Via stichting Leergeld worden voorzieningen als een schoolspullenpas, winterkledingpas, leer- en communicatiemiddelen en andere voorzieningen aangeboden. Via de Raad van Kinderen wordt door kinderen zelf meegedacht over dit kindpakket. Dit doen wij niet alleen om de pijn op de korte termijn te verzachten, maar ook om te zorgen voor een verandering op de lange termijn. Dit heeft betrekking op de kansengelijkheid van de kinderen en het doorbreken van generatiearmoede.

Bijzondere bijstand
Op basis van de Participatiewet kunnen Haagse inwoners die worden geconfronteerd met onvoorziene, bijzondere kosten een beroep doen op individuele bijzondere bijstand. Met bijzondere bijstand leveren we maatwerk. Er wordt altijd gekeken naar de persoonlijke situatie en waar nodig stemmen we af met andere hulp- en dienstverleners. Voor inwoners met een langdurig laag inkomen is er een individuele inkomenstoeslag. oorlog in. Ook in 2023 was het mogelijk om bijzondere bijstand voor kostenenergie aan te vragen. Het prijsplafond energie, de energietoeslag en het noodfonds energie maakten dat in 2023 de problematiek rondom de energiekosten aanzienlijk minder was dan in 2022.

De voorgenomen wijziging van de beleidsregels bijzondere bijstand, maakt onderdeel uit van een bredere herziening van het Haagse minimabeleid. Hierin wordt de in het coalitieakkoord vermelde verbreding van de toegang tot o.a. de Ooievaarspas voor de inkomensgroep 130-150% en de dierenartsvouchers verwerkt.
Deze herziening voorziet in een bredere en eenvoudigere toegankelijkheid, dus zowel inhoudelijk als wat betreft de administratieve last voor inwoners. Het streven is om het voor inwoners zo eenvoudig mogelijk te maken om een voorziening aan te vragen en waar mogelijk de koppeling te maken met overige voorzieningen die ambtshalve verstrekt kunnen worden. Naar verwachting zullen in Q2 (bij de eerstvolgende aanpak geldzorgen en geldproblemen) de gewijzigde beleidsregels gereed zijn.

Individuele Inkomenstoeslag
Mensen met een langdurig laag inkomen (36 maanden of meer) ontvangen jaarlijks een individuele inkomenstoeslag (IIT). Deze toeslag is bedoeld voor grotere vervangingsuitgave als een koelkast of  wasmachine. In 2023 ging het in totaal om 18.948 mensen. Er is een daling te zien in het aantal verstrekkingen IIT. Aangezien het grootste aandeel IIT-verstrekkingen aan bijstandsgerechtigden is, is deze daling verklaarbaar aangezien de laatste jaren het bijstandsbestand ook is gedaald.

Maatwerkbudget
Het kan voorkomen dat er geen adequate oplossing te vinden is in de beschikbare voorzieningen. Daarom
werken we met een maatwerkbudget. Het maatwerkbudget neemt kleine drempels weg in bijvoorbeeld een
werk-, zorg- of schuldentraject. Daarmee worden grote individuele problemen voorkomen. Steeds meer teams binnen SZW gebruiken het maatwerkbudget en leren het effectief en doelmatig in te zetten. Het afgelopen jaar is (net als in 2022) het maatwerkbudget ruim uitgeput (overschrijding van € 41.655). Deze overschrijding wordt binnen het totaal aan minimamiddelen opgevangen.

Haagse Zorgverzekering
De gemeente biedt vanuit de Participatiewet ook voor de periode 2023-2026 een collectieve
ziektekostenverzekering van VGZ voor inwoners met een inkomen tot 150% van het sociaal minimum aan. Er zijn in 2023 48.760 mensen aangesloten bij de Haagse Zorgverzekering voor minima. De gemeente wil meer minima bereiken gedurende deze overeenkomst. Daarvoor is in november en december een communicatiecampagne gestart.

Met VGZ werkt de gemeente samen om zoveel mogelijk te voorkomen dat verzekerden schulden oplopen.
Ook zijn we bezig met preventie op het gebied van gezondheid. Dit gebeurt vanuit de SROI (social return on investment)-gelden op interventies die bijdragen aan zowel gezondheid als bestaanszekerheid. Jaarlijks worden de SROI-middelen vanuit VGZ aangevuld met €250.000. Een van de projecten die uit deze SROI-middelen wordt gefinancierd zijn de gratis menstruatiemiddelen die via het Armoedefonds op 120 plekken in Den Haag worden verstrekt.

Subsidies
Ongeveer een vijfde van de begrote uitgaven voor minimabeleid wordt via subsidies verstrekt. In 2023 zijn hier nieuwe subsidieregels voor vastgesteld. In totaal is er voor €10 miljoen aan subsidies verstrekt voor kinderarmoede, voedsel- en noodsteun, en nieuwe activiteiten. De nieuwe vorm van subsidieverstrekking heeft voor een uitgebreider aanbod aan ondersteunde initiatieven geleid. Zo zijn naast bestaande subsidies aan Leergeld, Sociale Fondsen Den Haag en de Voedselbank dit jaar subsidies verstrekt aan o.a. de Broodexpress, het Jeugdeducatiefonds en Sintvoorieder1.

Chronisch zieken en ouderen
Chronisch zieken en gehandicapten met een zorgindicatie en een inkomen tot maximaal 150% van het sociaal minimum krijgen jaarlijks een tegemoetkoming voor medische meerkosten die buiten de zorgverzekering vallen. Afgelopen jaar zijn 9.072 mensen bereikt. Dit is een afname ten opzichte van voorgaande jaren. Deze regeling maakt eveneens deel uit van de bredere opgave om het bereik te vergroten.

Kinderopvang i.v.m. sociaal/medische indicatie
Deze regeling is bedoeld voor ouders die vanwege sociaal-medische redenen tijdelijk niet in staat zijn om voor hun kinderen te zorgen. Het gaat om situaties waarbij de gezonde en evenwichtige ontwikkeling van het kind op het spel staat. De oorzaak van de sociaal-medische omstandigheden kan zowel bij het kind als bij de ouder liggen. Als de ouders als gevolg van een sociaal-medische situatie geen of beperkt recht hebben op kinderopvangtoeslag, omdat zij niet behoren tot de gedefinieerde doelgroepen, geldt de regeling tegemoetkoming kinderopvang op grond van een sociaal-medische indicatie. Voorwaarde is dat de ouder deelneemt aan een medisch traject wegens ernstige lichamelijke, psychische of sociale beperkingen, waardoor opvang van het kind of de kinderen noodzakelijk is en/of wanneer kinderopvang in het belang is van een goede en gezonde ontwikkeling van het kind of kinderen als gevolg van de thuissituatie.

Uit de landelijke praktijk blijkt dat de regeling voor sociaal-medische indicatie niet meer voldoende aansluit bij de huidige (problematiek van de) doelgroep. Naar aanleiding hiervan lopen er al langer gesprekken met het Rijk. In 2023 hebben 195 mensen gebruik gemaakt van de regeling tegemoetkoming kosten kinderopvang op grond van een sociaal-medische indicatie.

De grote zorg over gezinnen waarin een sociaal medische situatie is waardoor kinderopvang nodig is maar niet aan de arbeidseis voldaan wordt, komt in het landelijke politieke debat nog niet terug. Ondanks dat dit een voorliggende voorziening voor jeugdzorg is en steeds meer gezinnen gemeentelijk bekostigde kinderopvang via de regeling SMI ook steeds langer nodig hebben. We brengen dit samen met de G4 voortdurend onder de aandacht van het ministerie van SZW, met doorrekeningen en casuïstiek.

Kinderopvang
Den Haag kent een zogenoemde 4%-regeling die is bedoeld voor de bijstandsgerechtigde ouder die deelneemt aan een traject naar werk en daardoor kinderopvang nodig heeft. De ouder ontvangt van de Belastingdienst een inkomensafhankelijke kinderopvangtoeslag van maximaal 96%. De Wet kinderopvang maakt daarop aanvullende gemeentelijke tegemoetkoming mogelijk die in Den Haag, net als in de andere G4-steden, is vastgesteld op 4%. Doel van de 4%-regeling is het verlagen van de drempel om mee te doen aan een re-integratietraject. In 2023 hebben 146 mensen gebruik gemaakt van deze regeling.

De gemeente voorziet in een tegemoetkoming van de eigen bijdrage, maar enkel tot het wettelijk maximaal uurtarief (de 4%-regeling). Doordat het uurtarief van veel kinderopvangcentra hoger is geworden dan het maximaal te vergoeden uurtarief, komen de extra kosten alsnog voor rekening van de ouder. In afwachting van eventuele verdere landelijke inzet, mogelijk pas met de stelselherziening in 2027, heeft de gemeente Den Haag een tijdelijke oplossing gerealiseerd voor dit knelpunt. Via de bijzondere bijstand wordt een vergoeding verleend voor de meerkosten van de eigen bijdrage die na vergoeding van de 4% overblijft.

Cluster 3.b Schuldenbeleid

Kredietfaciliteiten GKB
De Gemeentelijke Kredietbank (GKB) helpt inwoners die elders geen krediet kunnen krijgen vanwege hun  leeftijd, inkomen of een beschadigd kredietverleden. Zij kunnen een sociaal krediet krijgen voor
noodzakelijke vervangingsuitgaven en/of voor het inlossen van betalingsachterstanden. Het opbouwen van
problematische schulden kan zo worden afgewend.

In 2023 zijn 434 nieuwe sociale kredieten verstrekt om o.a. problematische schulden tegen te gaan. Dit
waren er 372 in de vorm van een persoonlijke lening en 62 in de vorm van een doorlopend krediet.
Daarnaast zijn er 599 sociale leningen aan statushouders verstrekt voor de inrichting van hun huis. Het
aantal aanvragen en verstrekte leningen is gestegen ten opzichte van het aantal uit 2022 (397 leningen).
De kredietbank adviseert ook over financieringen en kredieten. Medewerkers voerden in 2023 totaal 352
adviesgesprekken. Dit waren 214 adviesgesprekken voor sociale kredieten en 138 voor hypotheken.
Wanneer het oversluiten van de hypotheek door de kredietbank de beste oplossing voor de woningbezitter
was, is dit als aanvraag geregistreerd. In 66 gevallen heeft een aanvraag geleid tot een verstrekking.
De Gemeentelijke Kredietbank heeft 44 aanvragers van een sociaal krediet moeten doorverwijzen naar
curatieve schuldhulp.

Het belenen van sieraden kan Haagse inwoners met (tijdelijk) financiële krapte ook in sommige gevallen
een snelle oplossing bieden. Als inwoners schulden hebben of als er vragen zijn rond inkomsten en uitgaven worden zij persoonlijk overgedragen aan vooral de Helpdesk Geldzaken. In 2023 bedroeg het aantal nieuwe pandbeleningen 24.693 stuks, 60.124 beleningen zijn verlengd en 21.754 leningen zijn gelost.

In 2023 is de rente voor sociale kredieten verhoogd vanwege de stijgende marktrente. De rente voor Doorlopende Kredieten, Persoonlijke Leningen en Sociale Leningen bedraagt 4,65% p.j. Dit ligt ruim onder markttarieven. De rente bij het Pandhuis bedraagt 19.5% p.j. Voor hypotheken is dat 5,35% rente bij een rentevaste periode van 1 jaar en bij 15 jaar is dat percentage 4,3%. Deze rentes zijn wat hoger dan in de markt. Dit komt omdat wij hypotheken verstrekken tegen een verhoogd risico, aan mensen die bij een commerciële hypotheekverstrekker niet terecht kunnen.

Advies, informatie en sociaaljuridische diensten
In 2023 maakten 4.867 unieke mensen gebruik van de sociaaljuridische dienstverlening van de sociaal raadslieden. De sociaal raadslieden werken vanuit de meeste stadsdeelkantoren en hebben 7.217 hulpvragen beantwoord. Ook wordt de expertise van de sociaal raadslieden ingezet bij het ondersteunen van zelfstandig ondernemers of de hersteloperatie van de toeslagengedupeerden.

De meest gestelde vragen van inwoners gingen in 2023 over: financieel-juridische zaken zoals beslaglegging en belastingen, energiekosten, sociale zekerheid en huisvestingszaken zoals huurtoeslag. Naast het spreekuur en de signaleringen lag de focus van de sociaal raadslieden op het verder verbeteren van interne en externe samenwerking (Juridisch Loket en Servicepunten XL) en het versterken van de inhoudelijke kwaliteit.

De gemeente ondersteunt gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire die in afwachting zijn van hun integrale beoordeling en/of schadeloosstelling. Hiervoor blijft financiering vanuit de rijksoverheid beschikbaar om gedupeerden ruimhartig en op maat te ondersteunen. Eind 2023 zijn er 494 Haagse huishoudens in actieve begeleiding. 302 inwoners zijn uitgestroomd, zij hebben hun begeleidingstraject afgerond en aangegeven dat zij geen actieve begeleiding meer willen van een casusregisseur. 278 inwoners zitten in een nazorgtraject. In 2023 is ook een herstelregeling geboden aan kinderen van gedupeerden. Zij kunnen net als de ouders ondersteuning krijgen van de gemeente. Eind 2023 zijn er 187 Haagse kinderen van gedupeerden in actieve begeleiding.

Financiële hulpverlening

Preventie bij schulden
De gemeente wil voorkomen dat mensen in de schulden terecht komen. Dit vloeit voort uit de gemeentelijke ambitie om Den Haag schuldenvrij te maken. Het college heeft ook afgelopen jaar ingezet op het voorkomen van schulden bij jongeren door middel van financiële educatie. Daarvoor werken we met SchuldZero samen aan preventie van schulden onder jongeren. We zijn gestart met een onlinecampagne voor jongeren. Daarnaast is een sociale kaart ontwikkeld voor jongeren zodat zij altijd de juiste organisaties of professionals kunnen vinden. Ook wordt in samenwerking met scholen gewerkt aan financiële educatie onder jongeren. Het afgelopen (school)jaar zijn 100 gastlessen gegeven over geld. De gastlessen worden aangeboden onder schoolgaande jongeren in Den Haag, met focus op het voortgezet onderwijs aan leerlingen in de leeftijd van 15 t/m 17 jaar, omdat het bij deze doelgroep het belangrijkste is om hen tijdig in te lichten over hoe zij om moeten gaan met hun financiën vanaf hun 18de verjaardag. In totaal zijn ca. 2.000 Haagse jongeren bereikt.

Helpdesk Geldzaken
De gemeente heeft in 2023 7.488 mensen op de Helpdesk Geldzaken gesproken. In het steeds groter groeiende netwerk van de Helpdesk Geldzaken en financieel trainers wordt nauw samengewerkt in de wijken met buurthuizen, gezondheidscentra en maatschappelijke organisaties. Daarmee bieden we laagdrempelige directe financiële dienstverlening, voorlichting en workshops over geldzaken.

Vroegsignalering
Door middel van vroegsignalering komen we snel na het ontstaan van betalingsachterstanden bij vaste lastenleveranciers in contact met mensen om hen een passend hulpaanbod te doen. De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening is ten behoeve van de uitwisseling van persoonsgegevens op 1 januari 2021 gewijzigd. Hierdoor zijn gemeenten verplicht om in een vroeg stadium op alle signalen van woningcorporaties, zorgverzekeraars en nutsbedrijven in te gaan. Het systeem van vroegsignalering zal de komende jaren verder uitbreiden. Het afgelopen jaar zijn er gemiddeld 3.842 signalen per maand binnengekomen. In 2023 is een aantal aanpakken toegevoegd om een vroegsignaal op te volgen. Er zijn tot november 2023 873 huisbezoeken gedaan, 22.799 telefoontjes en 38.598 brieven verstuurd.

Schuldhulpverlening

Curatieve schuldhulpverlening
Mensen die toch problematische schulden krijgen, helpt de gemeente op korte termijn om schuldenzorgenvrij te worden. Hierbij heeft een saneringskrediet waarbij er maar één schuldeiser resteert (de gemeentelijke kredietbank) de voorkeur boven een langjarige schuldbemiddeling. Dat biedt sneller schuldenrust. We gaan met de klantreismethodiek uit van de behoeften en mogelijkheden van de hulpvrager en bieden een vast aanspreekpunt. Door middel van budgetondersteuning en trainingen leren mensen hun huishoudboekje weer op orde te krijgen en te houden. In 2023 stroomden 1.571 inwoners met schulden via de klantreismethodiek in en worden begeleid naar een schuldenzorgenvrij bestaan.

Medio 2023 is er een belangrijke wijziging binnen de schuldhulpverlening doorgevoerd, een verkorting van de aflostermijn van 36 maanden naar 18 maanden bij zowel de minnelijke als wettelijke schuldsanering. Alle lopende trajecten zijn naar deze verkorte periode overgezet en de dienstverlening is aangepast om in deze kortere termijn effectief te zijn.