Toelichting baten en lasten op hoofdlijnen

De analyse van de afwijkingen tussen de begroting na wijziging en het overzicht van baten en lasten is in het jaarverslag opgenomen. Deze analyse is per programma opgenomen in de programmaverantwoording en maakt onderdeel uit van de jaarstukken.

Resultaat 2023

Het resultaat ten opzichte van de bijgestelde begroting bedraagt € 31,3 mln. voordelig. Dit is 0,9% van de totale uitgaven (€ 3,4 mld.) over 2023.

 
Een uitgebreide analyse van de behaalde beleidsresultaten en financiële resultaten wordt gegeven in hoofdstuk 2 van deze programmarekening. In deze paragraaf wordt het resultaat op hoofdlijnen toegelicht op basis van de vijf meest omvangrijke verschillen ten opzichte van de begroting. Het gaat hier om zowel inhoudelijke als technische verschillen. De inhoudelijke verschillen zijn:  

•  voordelen doordat er minder is uitgevoerd dan begroot, 
•  voordeel op parkeren,  
•  nadeel op de uitvoering grondexploitaties, en 
•  voordeel op de gemeentefondsuitkering.  

Minder uitgevoerd dan begroot

Op verschillende programma’s zien we dat geplande activiteiten niet of niet volledig hebben plaatsgevonden. Hierdoor zijn ook niet alle beschikbare middelen aangewend en dit resulteert in een financieel voordeel van ca. € 37 mln. Deze onderbesteding komt o.a. door de huidige krapte op de arbeidsmarkt. Bij de betreffende beleidsprogramma’s (hoofdstuk 2) worden de afwijkingen nader toegelicht. De onderbesteding heeft als gevolg dat activiteiten en projecten in de tijd zijn vertraagd. Daar waar de activiteiten en projecten worden gedekt uit reserves, zoals de reserves met Enecomiddelen, blijven deze middelen beschikbaar voor uitvoering in 2024.

Parkeren (programma 12: Mobiliteit)
In 2023 zijn de tarieven voor parkeren op straat verhoogd. Ook zijn er uitbreidingen van betaald parkeren gerealiseerd in Vogelwijk Noord, Deelplan 20 (LeYp), deel Binckhorst en Moerwijk-Oost. Ondanks de ingevoerde prijsstijgingen heeft de verwachte terugloop in het betaald parkeren voor bezoekers zich niet voorgedaan. Integendeel, er zijn in 2023 zelfs meer parkeertransacties geweest.  

Grondexploitaties (programma 13: Stadsontwikkeling en Wonen)
Op het voeren van grondexploitaties  heeft Den Haag in 2023 een nadeel van per saldo € 29,9 mln. behaald. Dit nadeel wordt o.a. verklaard door: 

·      Lagere lasten van € 10 mln. (V) door enerzijds vertragingen vanwege bezwaarprocedures, latere oplevering van woningen en latere contractuele afspraken (€ 49 mln. V) en anderzijds hogere lasten door een dotatie aan de Voorziening Negatieve Plannen (VNP) vanwege verslechtering van grondexploitaties over de gehele looptijd (€ 39 mln. N) 
·      Lagere baten van € 40 mln. (N) vanwege vertragingen door o.a. vergunningstrajecten en bezwaarprocedures, een lagere onderhanden werk positie en een lagere onttrekking dan begroot voor nagekomen lasten afgesloten grondexploitaties. 

De gemeente heeft een buffer, de reserve grondbedrijf om deze verliezen op te vangen. De raad wordt bij het afzonderlijke raadsbesluit resultaatbestemming 2023 voorgelegd om, conform de vastgestelde spelregels, deze buffer hiervoor aan te wenden. 

Gemeentefonds (programma 15: Financiën)

Het gemeentefonds is de belangrijkste inkomstenpost van de gemeente en bedroeg ruim € 1,7 mld. in 2023. De uitkering is in 2023 € 53 mln. hoger uitgevallen dan begroot. Dit voordeel heeft 3 oorzaken:

·     Taakmutaties: door taakmutaties in de decembercirculaire is een voordeel van ongeveer € 42 mln. ontstaan. Deze taakmutaties hebben vrijwel volledig betrekking op de energietoeslag die vanuit het programma werk en inkomen aan de doelgroep is verstrekt. Doordat deze in de decembercirculaire zijn toegekend, konden de taakmutaties niet in de begroting verwerkt worden. 
·      Gemeentefonds Haagse aantallen: aan het einde van het jaar zijn de maatstaven van het gemeentefonds geactualiseerd, de zogeheten Haagse aantallen. Samen met wat kleine voordelen op diverse posten binnen het gemeentefonds zorgt dit voor een voordeel van € 9,7 mln. 
·      De Haagse aantallen worden nog tot enkele jaren na dato geactualiseerd en dit kan nog leiden tot (kleine) wijzigingen. Met betrekking tot de jaren 2020 tot en met 2022 heeft dit geresulteerd in een nabetaling van € 1,5 mln.

Het technische verschil betreft het nadeel door uitbetaling van de energietoeslag:

Energietoeslag (programma 7: Werk en Inkomen)

Op 6 oktober is de wetgeving die het mogelijk maakt om ook in 2023 een Energietoeslag te verstrekken gepubliceerd. Ook dit jaar bood de wetgever de mogelijkheid on deze toeslag ambtshalve te verstrekken. De voorwaarden hiervoor zijn vastgesteld in beleidsregels en vanaf 24 oktober zijn de eerste betalingen verricht. De uitgaven voor de energietoeslag bedroegen ca. € 36 mln.. Dit was niet opgenomen in de begroting, omdat ten tijde van het opstellen van de begroting de besluitvorming hierover vanuit het Rijk nog niet was afgerond. Daarom is op programma 7 een negatief resultaat zichtbaar. In de decembercirculaire heeft de toekenning van de middelen plaatsgevonden. De ontvangst van deze middelen is verwerkt onder de algemene uitkeringen (programma 15). Per saldo is het effect neutraal.

Nadere toelichting op resultaten per programma

In de voorgaande paragraaf is op hoofdlijnen stilgestaan bij de belangrijkste financiële ontwikkelingen en resultaten van de jaarrekening. In deze paragraaf wordt het jaarrekeningresultaat van € 31,3 mln. nader uitgesplitst naar de verschillende activiteiten binnen de beleidsprogramma’s. Dit geeft het volgende beeld:

Hieronder worden de grootste resultaten per onderdeel toegelicht. Een meer uitgebreide toelichting van de realisatie van zowel het beleid en de financiële uitkomsten, treft u aan bij de programmatoelichtingen in hoofdstuk 2 van de programmarekening.

Programma 1 Gemeenteraad

Bestuursondersteuning Gemeenteraad                                                                    € 0,4 mln. V 
Bij de actualisatie van de programmabegroting 2023 zijn extra incidentele middelen voor de versterking van de Bestuursondersteuning Gemeenteraad (conform amendement ‘Herstel van vertrouwen’ RIS316135) toegevoegd aan programma 1. Doordat de middelen pas later in het jaar zijn verkregen, konden deze maar deels aangewend worden.

 Gemeentelijke Accountantsorganisatie DH (GAD)                                                                             € 0,4 mln. V 
Voor de GAD is het budget in 2023 opgehoogd (RIS315568). De middelen zijn pas later in het jaar verkregen, waardoor deze maar deels aangewend konden worden.

Programma 2 College en Bestuur 

College van B&W                                                                                                  € 1,0 mln. V 
Het niet doorgaan en de versobering van een aantal grote evenementen zorgt voor een voordeel van € 0,3 mln. Daarnaast komen de werkelijke pensioenlasten van (oud) bestuurders lager uit dan begroot, wat ook een voordeel oplevert van € 0,3 mln. Tot slot is er een voordeel van € 0,5 mln. op de raadsenquête Amare. Daar waar mogelijk is interne capaciteit binnen de reguliere begroting ingezet en kon het beroep op het budget van Amare dus worden beperkt. Op de overige onderdelen is per saldo een nadeel van circa € 0,1 mln. opgetreden.   

Programma 3 Duurzaamheid, Milieu en Energietransitie 

Energietransitie                                                                                                                                             € 12,3 mln. V 
Aan de energietransitie is minder uitgegeven dan verwacht. Projecten zijn vertraagd (de Pilot Duurzame Voertuigen HMS en de aanleg van nieuwe walstroominstallaties in de haven van Scheveningen), o.a. door langere levertijden. Enkele projecten hebben helemaal geen doorgang gevonden (onder andere Inloopoplossing Moerwijk). Deze projecten worden uit reserves grote projecten (aardgasvrije wijken) en Energietransitie en Duurzaamheid op programma Financiën gedekt. Daar is een even groot nadeel ontstaan. De middelen blijven beschikbaar voor uitvoering in de komende jaren.

Daarnaast is een deel van de begrote kosten gedekt met klimaatmiddelen van de rijksoverheid (Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat-en energiebeleid).

Duurzaamheid                                                                                                                                 € 0,9 mln. V
Het grootste deel van de onderbesteding wordt verklaard door minder verstrekte subsidies (onder andere klimaatadaptatie maatregelen en groene daken).

Programma 4 Openbare orde en Veiligheid 

Bestrijding onveiligheid                                                                                                                € 4,5 mln. V 
Het voordeel op programma 4 zit voornamelijk in de activiteit bestrijding onveiligheid en is technisch van aard. Binnen de directie veiligheid is in 2023, vooruitlopend op de structurele dekking (van o.a. het Rijk) formatie die in voorgaande jaren werd ingehuurd, in de vaste formatie opgenomen. De kosten zijn op programma 16 geland, terwijl de baten op programma 4 staan. Hierdoor is binnen dit programma een voordeel van € 4,1 mln. opgetreden. Hier tegenover staat een nadeel op programma 16 overhead van € 4,1 mln. Per saldo is het effect neutraal. Op de overige onderdelen van deze activiteit is per saldo een voordeel van circa € 0,4 mln. 

Programma 5Cultuur en Bibliotheek 

Accommodatie voor kunstbeoefening                                                                   € 1,7 mln. V 
Voor het bestaande vastgoed voor kunstbeoefening zijn lagere kapitaallasten gerealiseerd. Dit heeft voornamelijk te maken met de daling van de omslagrente. Gemeenten zijn verplicht om de rente van investeringen toe te rekenen aan de begrotingsactiviteit die bij de investering hoort. Dit gebeurt met de omslagrente. In de begroting is een omslagrente van 1% begroot. De daadwerkelijke omslagrente komt uit op 0,5%. Dit leidt tot een voordeel op dit programma en een nadeel op programma Financiën. Per saldo is het effect neutraal. Daarnaast zijn ook de lasten voor onderhoud van dit vastgoed lager dan verwacht.

Openbare bibliotheken                                                                                       € 1,1 mln. V 
Sinds 2023 heeft de gemeente de verantwoordelijkheid om te bibliotheken subsidiëren voor het opzetten en in stand houden van de Informatiepunten Digitale Overheid. De bijdrage vanuit het Rijk voor deze subsidiëring was hoger dan begroot.

Musea                                                                                                              € 0,7 mln. V 
Aan de voorbereiding van de renovatie van de voormalige Amerikaanse ambassade is minder besteed dan verwacht. Daarnaast zijn lagere kapitaallasten voor het bestaande vastgoed gerealiseerd door de daling van de omslagrente.

Cultuur                                                                                                           € 0,6 mln. V 
Bij verschillende subsidieregelingen voor culturele instellingen is minder aangevraagd en toegekend dan verwacht.

Programma 6 Onderwijs 

Onderwijshuisvesting                                                                                                                   € 3,2 mln. V 
Het voordeel op onderwijshuisvesting komt grotendeels doordat de omslagrente lager is dan begroot. Dit leidt tot een voordeel van € 2,4 mln. op programma Onderwijs en een evenredig nadeel op programma Financiën. Per saldo is het effect neutraal.

Daarnaast is een eenmalig voordeel van € 0,6 mln. ontstaan door een verrekening met de egalisatiereserve die in 2022 gedaan had moeten worden voor een aantal projecten bij Onderwijshuisvesting. In 2023 is dit gecorrigeerd en leidt dit tot een eenmalig voordeel. Over de jaren 2022 en 2023 gezamenlijk is het effect dus neutraal.

Leerlingenvervoer                                                                                                                          € 2,4 mln. N 
Het nadeel op leerlingenvervoer komt met name doordat de tijdelijke overeenkomsten die voor het leerlingenvervoer waren afgesloten voor het schooljaar 2022-2023 met ingang van 2023 voor inflatie zijn gecorrigeerd (13,7%). Dit kon niet binnen het bestaande budget worden opgevangen. Ook de nieuwe afrekeningssystematiek met ingang van het schooljaar 2023-2024 bij het doelgroepenvervoer, waarin per gereden kilometer in plaats van een tarief per rit wordt gerekend, heeft bijgedragen aan het nadeel.

Kinderopvang                                                                                                                                  € 1,0 mln. V 
De lasten zijn lager dan begroot door minder onderhoudskosten van de Centrale Vastgoedorganisatie (€ 0,3 mln.), de verlaging van de omslagrente (€ 0,2 mln.), en door een lager aantal uitgevoerde inspecties dan gepland door de GGD (€ 0,2 mln.). Daarnaast zijn de baten hoger dan begroot doordat het handhavingsproces het afgelopen jaar is geïntensiveerd met als gevolg dat een groter bedrag aan boetes is opgelegd (€ 0,2 mln.). Ook zijn huurbaten ontvangen voor nieuwe panden, die eerder dan gepland in gebruik genomen konden worden (€ 0,1 mln.).

Programma 7 Werk en inkomen 

Gemeentelijke minimabeleid                                                                                                       € 33,5 mln. N 
Op 6 oktober is de wetgeving die het mogelijk maakt om ook in 2023 een Energietoeslag te verstrekken gepubliceerd. Ook dit jaar bood de wetgever de mogelijkheid on deze toeslag ambtshalve te verstrekken. Vanaf 24 oktober zijn de eerste betalingen verricht. De uitbetaling van de Energietoeslag komt uit op een nadeel van € 35,5 mln. en heeft een financieel technische oorzaak. Dit komt omdat de uitgaven voor de energietoeslag niet opgenomen waren in de begroting. Daarom is op programma 7 een negatief resultaat zichtbaar. In de decembercirculaire heeft de toekenning van de middelen plaatsgevonden. De ontvangst van deze middelen is verwerkt onder de algemene uitkeringen (programma 15). Per saldo is het effect neutraal.

Tot slot is er een klein voordeel op deze activiteit van € 1,8 mln. Dit voordeel komt grotendeels doordat het gebruik van de ooievaarspas nog niet volledig terug is op het niveau van voor corona. 

Participatievoorzieningen                                                                                                            € 6,0 mln. N 
In 2023 is de begeleiding voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt geïntensiveerd. Hierdoor zijn de kosten voor deze doelgroep (20.000 mensen) per persoon met gemiddeld € 150 (10%) toegenomen. Het gaat hierbij om bijvoorbeeld het Gelijkwaardig Meedoen Lab dat is opgericht en de Instapeconomie, die is uitgebreid naar 100 deelnemers. De lasten zijn hierdoor met € 3 mln. toegenomen. Daarnaast is er een nadeel van € 3 mln. door een verschuiving tussen het gebruik van de voorzieningen voor werkgelegenheidsprojecten en participatievoorzieningen. Op werkgelegenheidsprojecten staat hier een voordeel van €3 mln. tegenover.  

Werkgelegenheidsprojecten                                                                                                        € 4,8 mln. V 
Ten opzichte van de begroting hebben minder inwoners aanspraak gemaakt op de dienstverlening van Den Haag Werkt. Van dit voordeel is € 3 mln. ingezet voor participatie.

Programma 8 Zorg, welzijn, jeugd en volksgezondheid 

Jeugdhulp                                                                                                          € 15,2 mln. N 
Jeugdhulp is een open-einde-regeling. Het beroep op ingekochte voorzieningen is (gecorrigeerd voor prijscompensatie) in 2023 toegenomen. De Hervormingsagenda Jeugd moet zowel op landelijk als op lokaal niveau besparingsmaatregelen opleveren. Helaas zijn er op landelijk niveau nog geen maatregelen ingevoerd die hier een significante bijdrage aan leveren. Toch is de volledige door het Rijk beoogde besparing ingeboekt, wat bijdraagt aan het tekort bij de gemeente Den Haag.

Gespecialiseerde zorg en ondersteuning                                                              € 17,1 mln. V 
Bij verschillende WMO-regelingen is een voordeel gerealiseerd. Bij Maatwerk, zoals woonvoorzieningen, scootmobielen etc. komt dat vooral door de voortdurende controle van aanvragen bij toekenning. Bij Huishoudelijke hulp, Dagbesteding en Begeleiding wordt het voordeel vooral veroorzaakt door een lager aantal aanvragen.

Sociale basis                                                                                                      € 4,4 mln. V 
Voor verschillende regelingen rond vrijwilligerswerk, informele hulp, preventie en participatie zijn lagere lasten gerealiseerd, voornamelijk doordat minder subsidie is aangevraagd en toegekend dan verwacht. Daarentegen zijn de lasten voor de waardering van mantelzorgers hoger uitgevallen. 

Volksgezondheid                                                                                                  € 2,1 mln. V 
Bij de activiteiten rond gezondheidszorg is een voordeel gerealiseerd door het beschikbaar komen van middelen uit de Haagse Preventie Aanpak en uit de SPUK-regeling rond het Gezond en Actief Leven Akkoord. Dit resultaat wordt verklaard doordat de middelen voor zowel HPA als voor de SPUK tegelijkertijd beschikbaar zijn gekomen voor dezelfde doelen. De precieze regeling van het Rijk en de omvang werd pas later in het jaar definitief waardoor er minder is gerealiseerd.

Programma 9 Buitenruimte 

Afvalverwijdering & Afvalstoffenheffing                                                                                 € 3,0 mln. V 
Het voordeel is met name ontstaan omdat de hoeveelheid huishoudelijk afval is afgenomen en door de aanpassing van de inzameling van plastic- en blikverpakkingen en drankkartons. Daarnaast zijn er door de groei van de stad meer inkomsten in de vorm van de afvalstoffenheffing. Tegenover dit administratief-technisch voordeel staat een nadeel op programma 15 Financiën in verband met dividend HMS. Daarnaast is er € 7,0 mln. toegevoegd aan de voorziening afvalstoffenheffing vanwege het gesloten systeem van de doelheffing.

Inrichting en onderhoud buitenruimte                                                                                     € 7,1 mln. V 
Op inrichting en onderhoud buitenruimte zijn diverse voor- en nadelen opgetreden. De belangrijkste zijn een voordeel van € 3,1 mln. bij straatreiniging. Dit komt o.a. door niet ingevulde vacatureruimte (onderdeel schoon) en lagere leasekosten. Verder is een voordeel van € 1,0 mln. opgetreden bij het onderhoud kunstwerken door vertragingen in de uitvoering en een voordeel van € 1,8 mln. op het meerjarenplan kunstwerken door een afwijkend verloop van de werkzaamheden tussen jaarschijven. Nadelen hebben zich voorgedaan door hogere kosten voor bezwaar- en beroepsprocedures (€ 1,5 mln.) en het treffen van een voorziening voor nadeelcompensatie aan ondernemers (€ 2,0 mln.). Daarnaast is de reserve 1 Straatreinigingsorganisatie vrijgevallen (€2,2 mln. V) omdat de stand van de reserve lager is dan het drempelbedrag. Bij de resultaatbestemming wordt voorgesteld om dit bedrag en een voordeel dat zich op dit onderwerp heeft voorgedaan opnieuw toe te voegen aan de reserve die dan in totaal boven het drempelbedrag uitkomt.

Het overige voordeel van op de activiteit bedraagt per saldo € 2,4 mln. en bestaat uit verschillende kleinere bedragen.

Programma 10 Sport 

Sportaccommodaties                                                                                                                     € 1,8 mln. V 
Op onderhoud en verduurzaming van sportaccommodaties is een voordeel van € 2,8 mln. ontstaan vanwege tekorten op personeel en expertise, tekorten bij leveranciers, vertraagde aanbestedingen en projecten die naar achteren zijn geschoven om werk met werk te realiseren. Daarnaast is er nog een voordeel van € 1,6 mln. op de verhuur van sportaccommodaties vanwege een toename in het gebruik. Ook waren er nadelen vanwege het treffen van een voorziening voor de atletiekbaan Sparta (€0,9 mln.) en de voorziening dakconstructie ADO-stadion (€ 1,5 mln.).

Programma 11 Economie 

Economische ontwikkeling en structuurversterking                                                 € 1,8 mln. V 
Organisaties kunnen onder voorwaarden een tegemoetkoming krijgen in de vestigingskosten vanuit de gemeentebrede reserve Internationaal en werving. Vanwege langdurige (internationale) besluitvormingsprocessen duurt het soms langer dan begroot voordat organisaties voldoen aan de voorwaarden van deze tegemoetkoming. Afgelopen jaar is daarom € 1,2 mln. nog niet besteed. De uitbetaling volgt zodra organisaties hebben voldaan aan de voorwaarden. De middelen blijven beschikbaar in de reserve Internationaal & Werving voor dit doel.

Daarnaast heeft er een reorganisatie plaatsgevonden bij de directie internationaal. Deze heeft ervoor gezorgd dat de verhouding tussen de apparaatslasten die worden toegerekend aan het primaire proces en overhead is veranderd. Deze verhouding is in de begroting niet aangepast. Hierdoor ontstaat een voordeel op de apparaatslasten binnen dit programma van € 0,9 mln. Hier tegenover staat een nadeel op het Overzicht overhead (programma 16) van € 0,9 mln. Per saldo is het effect neutraal.

Huisvesting, werkmilieus, bedrijventerreinen (MKB)                                              € 1,0 mln. V 
Bij het World Forum is het onderhoud vertraagd (€ 0,8 mln.) vanwege nader onderzoek dat nodig was voor het onderhoud van complexe installaties, een failliete aannemer en vertraagde aanbestedingen. 

Programma 12 Mobiliteit 

Parkeerbelasting                                                                                                 € 15,4  mln. V  
In 2023 zijn de tarieven voor parkeren op straat (m.u.v. Scheveningen en Centrum) verhoogd met 
€ 0,50 per uur. In Scheveningen en Centrum is het tarief verhoogd naar € 6,50 per uur. 
Daarnaast zijn de tarieven voor de 1e bewonersvergunning gestegen naar € 7,50 per maand en de bezoekersvergunning voor bewoners naar € 30,95 per jaar. De verwachting was dat de ingevoerde prijsstijgingen zouden leiden tot een terugloop in het betaald parkeren voor bezoekers. Dit heeft zich niet voorgedaan. Het aantal betalingen/ parkeertransacties is in 2023 zelfs toegenomen. Dit heeft geleid tot extra parkeerinkomsten van € 12,8 mln . Ook zijn er uitbreidingen van betaald parkeren gerealiseerd in Vogelwijk Noord, Deelplan 20 (LeYp), een deel van Binckhorst en in Moerwijk-Oost. Ook dit heeft bijgedragen aan meer parkeertransacties.    

Programma 13 Stadsontwikkeling 

Grondexploitaties                                                                                                € 29,9 mln. N 

Op het voeren van grondexploitaties heeft Den Haag in 2023 een nadeel van per saldo € 29,9 mln. behaald. Dit nadeel wordt o.a. verklaard door: 

·     Lagere lasten van € 10 mln. (V) door enerzijds vertragingen vanwege bezwaarprocedures, latere oplevering van woningen en latere contractuele afspraken (€ 49 mln. V) en anderzijds hogere lasten door een dotatie aan de Voorziening Negatieve Plannen (VNP) vanwege verslechtering van grondexploitaties over de gehele looptijd (€ 39 mln. N) 
·     Lagere baten van € 40 mln. (N) vanwege vertragingen door o.a. vergunningstrajecten en bezwaarprocedures, een lagere onderhanden werk positie en een lagere onttrekking dan begroot voor nagekomen lasten afgesloten grondexploitaties. 

Deze resultaten worden na vaststelling van de jaarrekening bij de resultaatbestemming verrekend met de reserve grondbedrijf en/of met de voorziening negatieve plannen, waardoor het uiteindelijke resultaat na resultaatbestemming, naar verwachting een gering resultaat laat zien.

Wonen en Bouwen                                                                                              € 6,5 mln. V  
Het grootste gedeelte van dit voordeel (€ 5,8 mln.) is een onderbesteding bij projecten die gefinancierd worden door de Eneco-reserves. De uitvoering van de projecten is vertraagd of duurt langer in de tijd. Hiertegenover staat een lagere onttrekking aan de gemeentebrede reserve ‘extra impuls voor betaalbaar wonen’ op programma 15 Financiën. Het resterende voordeel van € 0,6 mln. komt door vacatureruimte. Met name in de eerste helft van het jaar was het moeilijk om beschikbare posities in te vullen.

De Kust Gezond                                                                                                € 5,9 mln. N  
De verwachte kosten voor het project onderdoorgang Zwolsestraat (OKZ) zijn te hoog en daarom is besloten om te stoppen met dit project. De reeds gemaakte voorbereidingskosten voor tet project OKZ stonden als investeringskosten op de balans. Vanwege het stoppen van het project zijn deze voorbereidingskosten afgewaardeerd ten laste van de exploitatie. Dit resulteert in een nadeel van €5,9 mln.

Stadsvernieuwing                                                                                                                          € 4,4 mln. V  
Binnen Stadsvernieuwing zijn diverse voor- en nadelen opgetreden. De bijdrage voor het KJ Plein/Anna van Burenplein wordt conform overeenkomst naar verwachting in 2024 geeffectueerd. Dan worden ook de werkzaamheden integrale leidingentunnel uitgevoerd. Dit leidt tot een voordeel van € 0,9 mln. De middelen worden toegevoegd aan de Enecoreserve ‘Verhogen kwaliteit in gebiedsontwikkelingen en sociale woningbouw’ van programma 15 Financiën en blijven beschikbaar. Doordat diverse projecten bij inzet stedenbouw en planologie zijn vertraagd is er minder inzet geweest op o.a. locatiestudies, beleid tankstations en aparte verkenningen. Dit leidt tot een voordeel van € 0,7 mln.

Verder is sprake van onderbesteding op de reserve grote projecten (€ 0,8 mln. V) en de Eneco reserve (€ 1,0 mln. V). Diverse projecten zijn vertraagd in de uitvoering of start en worden hierdoor in 2024 verder uitgewerkt. Middelen worden toegevoegd aan de concernreserves grote projecten en Eneco reserve Verhogen kwaliteit in gebiedsontwikkelingen en sociale woningbouw van programma 15 Financiën en blijven beschikbaar in 2024.

Op de overige projecten binnen stadsvernieuwing is per saldo een voordeel van € 0,9 mln. opgetreden.

Programma 14 Stadsdelen, integratie en dienstverlening 

Burgerzaken                                                                                                                                     € 3,7 mln. N 
Het nadeel bij burgerzaken is met name het gevolg van hogere inhuurlasten. Bij zowel burgerzaken als het callcenter 14070 is sprake van een relatief hoog ziekteverzuim. Om de afgesproken servicenormen te kunnen behalen is er daarom extra personeel ingehuurd en dit heeft geleid tot een nadeel.

Integraal gebiedsgericht werken                                                                                                € 0,9 mln. V  
Het voordeel bij het integraal gebiedsgericht werken is het gevolg van de late start van de wijkgerichte aanpak en van lagere bestedingen ten aanzien van de regiodeal zuidwest. Dit overschot blijft beschikbaar voor de regiodeal.

Integratie en Burgerschap                                                                                                           € 0,6 mln. V  
Het voordeel bij integratie en burgerschap is ontstaan, doordat de definitieve opdracht voor het monument ter herdenking van het trans-Atlantisch slavernijverleden nog niet is verstrekt. Vanwege de grote maatschappelijke impact van dit monument is meer tijd genomen voor het ontwerp hiervan. Via de resultaatbestemming 2023 wordt voorgesteld om het bedrag toe te voegen aan de reserve herfasering, zodat de middelen in 2024 hiervoor beschikbaar blijven.

Programma 15 Financiën 

Algemene uitkering                                                                                                                        € 53,2 mln. V 
Dit voordeel is met name het gevolg van ongeveer € 42 mln. aan taakmutaties die nog in de decembercirculaire zijn toegekend. Deze taakmutaties hadden voornamelijk betrekking op de energietoeslag die we als gemeente uitkeren aan inwoners die daarvoor in aanmerking komen. Ook worden elk jaar de maatstaven van het gemeentefonds geactualiseerd. Dit zijn de zogeheten ‘Haagse aantallen’. Deze maatstaven, zoals het aantal inwoners of het aantal bedrijven, hebben invloed op het aandeel van het gemeentefonds dat een gemeente ontvangt. De actualisatie van deze maatstaven heeft geresulteerd in een voordeel van € 9,7 mln. De resterende € 1,5 mln. betreft afrekeningen van voorgaande jaren.  

Trend en overige gemeentebrede reserveringen                                                                    € 29,6 mln. N 
Dit nadeel ontstaat vooral door lagere onttrekkingen vanuit gemeentebrede reserves. In de begroting wordt een inschatting gemaakt van wat er in het betreffende jaar gerealiseerd kan worden en hoeveel budget daarvoor nodig is. Maar uiteindelijk wordt alleen de daadwerkelijke realisatie aan de reserve onttrokken. Geld dat nog niet benut is, blijft in de reserve zitten en resulteert daarmee in een nadeel op het programma financiën van € 32,6 mln. Hier staan lagere lasten op verschillende beleidsprogramma's tegenover. Het resterende nadeel op dit programma bestaat uit diverse kleine posten, zoals bijvoorbeeld het nadeel op de post onvoorzien dat ontstaan is door de bijdragen die we hebben gedaan aan de slachtoffers van de aardbevingen in Marokko, Syrië en Turkije.

Treasury                                                                                                                                            € 5,3 mln. N       

Dit nadeel wordt voor € 10,4 mln. verklaard door de daling van de omslagrente. Hier staan voordelen binnen diverse beleidsprogramma's tegenover en op het totaal van de gemeentebegroting heeft dit een neutraal financieel effect. Daarnaast is er een nadeel van € 3 mln., omdat over 2023 door HMS geen dividend is uitgekeerd.
Tegenover deze twee nadelen staat een voordeel op de rente over het schatkistbankieren. Het gemeentelijk liquiditeitsoverschot staat bij het Rijk. Hierover ontvangen we rente en deze rente was in 2023 € 8,1 mln. hoger dan begroot.                                 

Programma 16 Overhead 

Overhead primair proces                                                                                                             € 9,2 mln. N 
Dit nadeel wordt voor € 4,1 mln. verklaard door formatie binnen Programma 4 Openbare orde en Veiligheid en € 0,9 mln. op Programma 11 Economie die in de begroting onder het primaire proces is verwerkt, maar betrekking heeft op overhead. Hierdoor ontstaat een voordeel op Programma 4 en Programma 11 en een nadeel in dit programma. Per saldo is het effect neutraal.

Daarnaast was extra managementinzet nodig voor het realiseren van het vastgestelde beleidsplan werk en participatie, terwijl de dekking (€ 0,5 mln.) hiervan opgenomen is bij programma 7. Ook zijn er bij de GGD een aantal functies als geclassificeerd als overheadfuncties, terwijl de begroting (€ 1 mln.) nog op programma 8 was opgenomen.
Het overige deel van het resultaat wordt verklaard door ziekteverzuim en extra managementinzet op een aantal afdelingen. Dit betreft onder andere het project Informatiegestuurd werken en gemeentebrede trajecten in het sociaal domein zoals Werken in Allianties en op Arbeidsmarkt, Economie en Bedrijfsleven.

Centrale bedrijfsvoering                                                                                                                              € 7,6 mln. V 
Het voordeel op deze activiteit bestaat uit diverse posten. Door beperkte capaciteit bij externe leveranciers zijn de kosten voor onderhoud, BHV, schoonmaak en technische – en fysieke beveiliging van panden lager uitgevallen, wat een voordeel oplevert van € 2,3 mln. Enkele projecten rondom de investering ‘Concernbrede Informatiesystemen’ zijn later gestart en daardoor zijn de uitgaven op deze projecten in 2023 lager dan verwacht. Deze projecten zijn bedoeld voor van het verbeteren van de gemeentelijke informatievoorziening. Ook zijn projecten voor applicatievervangingen uitgelopen en deze verschuiven naar 2024. Hierdoor is er een totaal voordeel ontstaan van € 2,6 mln. Verder zorgt vertraging in de uitvoering van projecten bedrijfsvoering voor een voordeel van € 1,2 mln. Openstaande vacatureruimte zorgt voor een voordeel van € 1,1 mln. Door daling van de omslagrente is er een rentevoordeel van € 0,9 mln. ontstaan.

Saldo financieringsfunctie
Het saldo van de financieringsfunctie bestaat uit:
• de betaalde rentelast over de aangegane leningen en over de aangetrokken midden in rekeningcourant;
• de ontvangen rentebaten over de uitzettingen;
• rentebaten (negatieve rentelast) van de interne financiering van de materiële en financiële vaste activa;
• financiering van kapitaalstortingen aan verbonden partijen;
• dividenden van de verbonden partijen
• administratiekosten van de personeelshypotheekportefeuille en beheerfee vermogensbeheerder van de
obligaties (voorheen Fonds Uiver).

In de paragraaf financiering zijn de grootste resultaten toegelicht in onderdeel 2c Resultaat
rente/beleggingsresultaat.
Daarnaast zijn de renteonderdelen ook opgenomen in renteschema (onderdeel Interne financiering
paragraaf Financiering).

Specifieke onderdelen uit het BBV

Dit onderdeel wordt nader toegelicht in het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording 2.16
Overzicht Overhead.

Dit onderdeel wordt nader toegelicht in het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording 2.12
Programma Mobiliteit en 2.15 Programma Financiën.

Dit onderdeel wordt nader toegelicht in het jaarverslag, onderdeel programmaverantwoording 2.15
Programma Financiën.